Dziedziczenie ustawowe to mechanizm prawny określający, kto przejmuje majątek zmarłego, gdy nie pozostawił on testamentu. Istnieje kilka sytuacji, w których dochodzi do dziedziczenia ustawowego:
- Spadkodawca nie sporządził testamentu,
- Testament jest nieważny,
- Osoba powołana do dziedziczenia nie chce przyjąć spadku, odrzuca go albo nie może być spadkobiercą, np. została uznana za niegodną dziedziczenia.
POLECAMY: Dziedziczenie po rodzicach
Niegodność dziedziczenia – kto może stracić prawo do spadku?
Osoba niegodna dziedziczenia to taka, która za życia spadkodawcy rażąco naruszała zasady współżycia społecznego, np. źle traktowała spadkodawcę, zaniedbywała go lub dopuszczała się wobec niego przestępstw. O uznaniu osoby za niegodną dziedziczenia decyduje sąd.
Osoba uznana za niegodną dziedziczenia jest traktowana tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku. W konsekwencji jej udział przechodzi na jej zstępnych, czyli dzieci.
Przykład 1: Stanisław miał dwóch synów – Mariana i Jakuba. Jakub znęcał się nad ojcem, okradał go i nie utrzymywał z nim kontaktu. Sąd uznał Jakuba za niegodnego dziedziczenia, dlatego jego udział spadkowy przypadł jego dzieciom, czyli wnukom Stanisława.
Przykład 2: Hanna miała córkę Ninę, która odmawiała matce pomocy, szarpała ją i głodziła. Sąd uznał, że Nina nie jest godna dziedziczenia, dlatego nie otrzymała spadku ani zachowku.
Kto dziedziczy majątek w pierwszej kolejności?
Pierwszeństwo w dziedziczeniu ustawowym mają dzieci zmarłego oraz jego małżonek.
- Małżonek ma zagwarantowany udział wynoszący co najmniej 1/4 całego spadku.
- Jeśli jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przechodzi na jego dzieci, czyli wnuki spadkodawcy.
Jak wygląda dziedziczenie w przypadku braku potomstwa?
Jeśli zmarły nie miał dzieci, do dziedziczenia ustawowego przystępują kolejni członkowie rodziny według określonej hierarchii:
- Dzieci i małżonek – pierwsza grupa spadkobierców.
- Rodzice i małżonek – jeśli zmarły nie miał dzieci.
- Rodzeństwo – gdy nie żyją rodzice spadkodawcy.
- Dziadkowie – jeśli nie ma rodziców, rodzeństwa ani ich dzieci.
W każdej sytuacji, gdy któryś ze spadkobierców nie dożył otwarcia spadku, jego udział przechodzi na jego zstępnych.
Przykład: Anna miała męża Karola oraz dwoje dzieci – Kingę i Mateusza. Po śmierci Anny Mateusz odrzucił spadek. Jego udział przypadł jego dzieciom. Gdyby Mateusz nie miał dzieci, całość spadku przejęłaby Kinga.
Dziedziczenie przez małoletnie dzieci
Dzieci dziedziczą spadek automatycznie, bez konieczności składania oświadczeń. Jednak jeśli spadek jest obciążony długami, rodzice mogą w imieniu dzieci wystąpić do sądu rodzinnego o zgodę na odrzucenie spadku.
Dlaczego niektórzy odrzucają spadek?
Spadkobiercy dziedziczą nie tylko aktywa (majątek), ale i pasywa (długi). Najczęściej spadek odrzuca się z powodu długów. W takim przypadku również małoletnie dzieci muszą odrzucić spadek za zgodą sądu rodzinnego.
Dziedziczenie ustawowe reguluje kolejność przejmowania majątku po zmarłym w sposób sprawiedliwy i zgodny z prawem. Warto jednak pamiętać, że sporządzenie testamentu pozwala uniknąć wielu problemów związanych z podziałem spadku.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
