Komisja Europejska intensywnie pracuje nad przyspieszeniem przeglądu kluczowych procedur azylowych, w tym koncepcji „bezpiecznego kraju trzeciego” (SCT). Zgodnie z dokumentem, do którego dotarł portal Euractiv, przegląd ma zostać zakończony już w marcu, a nie w czerwcu, jak pierwotnie planowano. To istotny krok w ramach wdrażania paktu migracyjnego, który ma wejść w życie w połowie 2026 roku.
POLECAMY: „Musicie to zaakceptować”. Scholz: Deportacje migrantów z Niemiec do Polski zgodne z prawem
Czym jest koncepcja „bezpiecznego kraju trzeciego”?
Koncepcja SCT pozwala na odesłanie osób ubiegających się o azyl do kraju, w którym mogą uzyskać ochronę, zamiast rozpatrywania ich wniosków w państwie, gdzie złożyły wniosek. – Koncepcja ta jest wykorzystywana do przypisania obowiązków ochrony państwu innemu niż to, w którym wnioskodawca złożył wniosek o azyl – wyjaśnia Helena Hahn, analityczka polityczna w European Policy Centre.
POLECAMY: Premier Donald Tusk zapowiada deportacje członków wschodnich gangów z Polski
Obecnie SCT jest zdefiniowana w dyrektywie w sprawie procedur azylowych, która została zreformowana na mocy rozporządzenia z 2024 roku. Nowe przepisy nakazują przegląd koncepcji do 12 czerwca 2025 roku, jednak Komisja Europejska, pod wpływem przewodniczącej Ursuli von der Leyen, dąży do szybszego wdrożenia zmian.
Dlaczego Komisja naciska na przyspieszenie?
Komisja prowadzi obecnie konsultacje z państwami członkowskimi, aby przegląd SCT został zakończony już w marcu. Jednym z kluczowych obszarów dyskusji jest kryterium „połączenia”, które wymaga, aby osoba ubiegająca się o azyl miała związek z krajem trzecim, do którego miałaby zostać odesłana. Proponowane zmiany obejmują całkowite usunięcie tego kryterium, zastąpienie go wymogiem tranzytu lub jego znaczące złagodzenie.
– Osłabienie lub usunięcie kryterium mogłoby wpłynąć na powroty poprzez rozszerzenie listy krajów uznawanych za bezpieczne – tłumaczy Hahn. Jednak eksperci ostrzegają, że takie zmiany mogą prowadzić do przerzucania migrantów do krajów, które nie spełniają standardów ochrony międzynarodowej.
Kontrowersje wokół odwołań i deportacji
Innym istotnym punktem dyskusji jest kwestia odwołań od decyzji o niedopuszczalności wniosków azylowych opartych na SCT. Obecnie, jeśli wniosek zostanie uznany za niedopuszczalny, osoba ubiegająca się o azyl ma prawo automatycznie pozostać w kraju do czasu rozpatrzenia odwołania. Proponowana zmiana oznaczałaby, że prawo to nie byłoby już automatyczne. Zamiast tego, sąd musiałby wyrazić zgodę na pozostanie lub samodzielnie podjąć decyzję w tej sprawie.
Co dalej z reformą azylową?
Przyspieszenie przeglądu SCT to tylko jeden z elementów szerszych reform migracyjnych w UE. Komisja Europejska stara się znaleźć równowagę między efektywnym zarządzaniem migracją a zapewnieniem ochrony praw migrantów. Jednak proponowane zmiany budzą kontrowersje, zwłaszcza w kontekście potencjalnego osłabienia standardów ochrony międzynarodowej.
Czy przyspieszenie reformy przyniesie oczekiwane efekty? To pytanie pozostaje otwarte, ale jedno jest pewne – debata na temat przyszłości systemu azylowego w UE będzie się intensyfikować w nadchodzących miesiącach.
