W poniedziałek Prezydent Andrzej Duda podjął decyzję o zawetowaniu tzw. ustawy incydentalnej, co oznacza, że projekt wróci do Sejmu. Decyzja ta wywołała burzliwą dyskusję wśród polityków i ekspertów prawnych. Czy weto prezydenta wpłynie na przebieg przyszłych wyborów prezydenckich? Jakie są możliwe scenariusze?
POLECAMY: Duda zawetował ustawę ws. wyborów w 2025 roku
Weto prezydenta – co to oznacza?
Szefowa Kancelarii Prezydenta, Małgorzata Paprocka, poinformowała, że Andrzej Duda zdecydował się na weto wobec ustawy incydentalnej. Oznacza to, że projekt wróci do Sejmu, gdzie weto może zostać odrzucone większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Ustawa incydentalna, przygotowana przez większość rządową, miała na celu rozwiązanie impasu w sądownictwie, związanego z nieuznawaniem przez koalicję rządzącą legalności Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Głównym założeniem ustawy było powierzenie decyzji o ważności wyboru prezydenta w 2025 r. 15 sędziom Sądu Najwyższego z najdłuższym stażem orzeczniczym.
Prof. Marek Chmaj: „Zawsze jest plan B”
Prof. Marek Chmaj, konstytucjonalista i politolog, skrytykował decyzję prezydenta, twierdząc, że rozmija się ona z jego konstytucyjnym zadaniem czuwania nad przestrzeganiem konstytucji. – Uważam, że dzisiejsza decyzja prezydenta rozmija się z tym konstytucyjnym zadaniem – powiedział w TVP Info.
Jednocześnie Chmaj uspokajał, że nie doszło do dramatycznej sytuacji. – Nie uważam, żeby stało się coś dramatycznie złego. Uważam, że wybory będą się mogły odbyć i że prezydent elekt będzie mógł objąć urząd. Zawsze jest plan B – dodał, nie precyzując jednak, na czym miałby on polegać.
Marszałek Hołownia: „Weto pogłębia niepewność prawną”
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia, który był inicjatorem projektu ustawy incydentalnej, skrytykował decyzję prezydenta. Na portalu X napisał: „Prezydent wetuje zgłoszoną przeze mnie ustawę incydentalną i pogłębia niepewność prawną wokół wyborów prezydenckich. Będę namawiać partnerów koalicyjnych do szukania innych sposobów uniknięcia kryzysu państwa. Wybory muszą rozstrzygnąć się przy urnach”.
Co dalej z wyborami prezydenckimi?
Weto prezydenta stawia pod znakiem zapytania przyszłe wybory prezydenckie. Ustawa incydentalna miała zapewnić klarowne procedury rozstrzygania ewentualnych sporów wyborczych. Bez niej istnieje ryzyko, że impas w sądownictwie może wpłynąć na przebieg i legitymizację wyborów.
Koalicja rządząca zdaje się jednak przygotowana na różne scenariusze. Jak zauważył prof. Chmaj, rządzący mogli spodziewać się weto prezydenta i mieli przygotowane alternatywne plany.
Podsumowanie
Decyzja prezydenta Dudy o zawetowaniu ustawy incydentalnej wywołała kolejny rozdźwięk między głową państwa a koalicją rządzącą. Choć eksperci uspokajają, że wybory prezydenckie nie są zagrożone, to weto może wpłynąć na stabilność prawną procesu wyborczego. W najbliższych dniach kluczowe będzie, czy Sejm zdoła odrzucić weto prezydenta i jakie kroki podejmie koalicja rządząca, aby uniknąć kryzysu konstytucyjnego.
