NeoTK znów znalazł się w centrum uwagi. Tym razem za sprawą zaskakującej decyzji dwóch sędziów, którzy – choć formalnie uznawani przez neoTK za prawidłowo wybranych – postanowili wstrzymać się od rozpoznawania skarg konstytucyjnych. Decyzja ta, ogłoszona przez wiceprezesa neoTK Bartłomieja Sochańskiego, wywołała burzę wśród polityków i prawników. Co stoi za tą niespodziewaną zmianą?
POLECAMY: Polski „Trybunał Konstytucyjny” w ogniu krytyki TSUE
Dublerzy wstrzymują się od orzekania
Podczas posiedzenia senackiej komisji ustawodawczej wiceprezes neoTK Bartłomiej Sochański poinformował, że dwóch sędziów – dr hab. Justyn Piskorski i dr hab. Jarosław Wyrembak – przestało rozpoznawać skargi konstytucyjne. Powodem ma być obawa przed ewentualnymi wyrokami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), który w przeszłości uznał, że skład neoTK z udziałem tzw. dublerów nie jest sądem ustanowionym zgodnie z prawem.
– Dwóch z naszych kolegów, którzy w orzecznictwie sądów europejskich uchodzą za „nieprawidłowo wybranych sędziów”, wstrzymuje się z pracami przy skargach konstytucyjnych, żeby nie narażać nas później na ewentualne wyroki europejskich trybunałów dotyczące praw i wolności obywatelskich – wyjaśnił Sochański.
Dublerzy to sędziowie wybrani przez Sejm zdominowany przez PiS, którzy zajęli miejsca sędziów, od których przysięgi nie odebrał prezydent Andrzej Duda. Ich wybór został zakwestionowany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, który w 2021 roku orzekł, że skład neoTK z udziałem dublera narusza prawo do sądu.
Senator Pęk: „Widzę sprzeczność”
Informacja o decyzji dublerów wywołała zdziwienie wśród senatorów, w tym Marka Pęka z PiS. – Powiedział pan, że ci sędziowie, co do których są te wątpliwości w przestrzeni publicznej, jednak jakby sami odsuwają się od orzekania. No to ja tutaj widzę pewną sprzeczność, również o charakterze ustrojowym i prawnym. Jeżeli są prawidłowo wybranymi sędziami, no to powinni orzekać – skomentował Pęk.
Sochański odpowiedział, że sędziowie muszą wybierać między stanowiskiem neoTK a ryzykiem wyroków ETPC. – Pan profesor Wyrembak i pan profesor Piskorski w tej chwili muszą wybierać pomiędzy stanowiskiem trybunalskim, że są wybrani prawidłowo, a takimi faktami, że strony różnego rodzaju postępowań, zwykle ze skarg, mogą udać się do Trybunału w Strasburgu i tam wygrać w oparciu o zarzut, że naruszone było prawo do sądu – tłumaczył wiceprezes.
Czy to efekt „głodzenia” Trybunału?
Decyzja dublerów może być również odpowiedzią na działania rządzącej koalicji, która od miesięcy ogranicza funkcjonowanie neoTK. Sejm nie wybiera nowych sędziów, a rząd nie publikuje wyroków TK w dziennikach urzędowych. Co więcej, w projekcie ustawy budżetowej na 2025 rok nie przewidziano środków na wynagrodzenia dla sędziów neoTK.
– TK nie składał żadnego zawiadomienia. O to, co pan Bogdan Święczkowski miał na myśli, składając to zawiadomienie, najlepiej zapytać jego, ewentualnie organy, które prowadzą to postępowanie – mówił Sochański, odnosząc się do zarzutów prezesa TK o „zamach stanu”.
Co dalej z „Trybunałem Konstytucyjnym”?
Decyzja dublerów to kolejny rozdział w długiej historii kryzysu wokół neoTK. Choć formalnie sędziowie nadal orzekają w innych sprawach, ich rezygnacja z rozpoznawania skarg konstytucyjnych może wpłynąć na funkcjonowanie Trybunału. Wątpliwości co do legalności składów z udziałem dublerów pozostają nierozwiązane, a presja ze strony międzynarodowych trybunałów rośnie.
Czy decyzja Piskorskiego i Wyrembaka to krok w stronę rozwiązania kryzysu, czy raczej kolejny element pogłębiającego się impasu? Na to pytanie odpowiedzą najbliższe miesiące.
