Przedawnienie roszczenia — wszystko, co należy wiedzieć

W dzisiejszej publikacji z serii bezpłatnych porad prawnych zagłębimy się w instytucji przedawnienia roszczenia. W niniejszej publikacji postawmy w sposób prosty opisać, na czym polega przedawnienie roszczeń, jaki upływ czasu skutkuje przedawnieniem roszczeń oraz jak prawidłowo liczyć bieg przedawnienia, oraz jak prawidłowo liczyć bieg przedawnienia.

Okresy przedawnienia roszczeń to sytuacje, w których po upływie oznaczonego terminu, dochodzenie roszczenia staje się niemożliwe. Ogólne regulacje przedawnienia w polskim prawie cywilnym zostały przez ustawodawcę określone w kodeksie cywilnym. Generalną zasadą wynikającą z przepisów jest możliwość przedawnienia roszczeń wyłącznie o charakterze majątkowym. Kodeks cywilny ustanawia ogólny termin przedawnienia wynoszący odpowiednio:

• 6 lat dla roszczeń majątkowych
• 3 lata dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu), oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

UWAGA!!! Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Należy zaznaczyć, że powyższe terminy przedawnienia roszczeń stanowią jedynie ogólną, generalną zasadę przyjętą w prawie cywilnym.

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

Zagłębiając się w dalsze artykuły kodeksu jak i liczne ustawy, znajdziemy szereg szczegółowych terminów przedawnienia dla poszczególnych roszczeń, które znajdują się poniżej, zebrane i usystematyzowane.

Okresy przedawnienia roszczeń 6 miesięcy

Jest to najkrótszy okres przedawnienia, jaki przewiduje kodeks cywilny. Znajduje zastosowanie w przypadku przedawnienia:

• roszczenia pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki – termin przedawnienia roszczeń biegnie od momentu, w którym przedmiot miał być wydany (art. 722 kc),
• roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu,
• roszczenia przysługującego przewoźnikowi względem innych przewoźników, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki (art. 793 kc).

Rocznym terminem przedawnienia objęte są roszczenia z tytułu umowy przewozu

• roszczenia zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia stanu rzeczy oraz roszczenia zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz (licząc od dnia zwrotu rzeczy)
• roszczenia z tytułu umowy najmu lub użyczenia,
• roszczenia z tytułu z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej (licząc od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady) oraz z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (licząc od dnia wydania rzeczy kupującemu),
• roszczenia sprzedawcy wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej i minimalnej lub wynikowej o dopłatę różnicy ceny, a także roszczenia kupującego o zwrot tej różnicy ( licząc od dnia zapłaty),
• roszczenia z tytułu umowy spedycji.

Okresy przedawnienia roszczeń – 2 lata

• roszczenia wynikające z umowy o dzieło – termin biegnie od dnia oddania dzieła, a w przypadku gdy przedmiot umowy nie został oddany w terminie – od dnia w którym miał być oddany,
• roszczenia przysługujące przedsiębiorcom, rzemieślnikom z tytułu dokonanej sprzedaży, a także osobom prowadzącym gospodarstwo rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych,
• roszczenia wynikające z umowy zlecenia,
• roszczenia wynikające z umowy rachunku bankowego (z wyjątkiem roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych),
• wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego,
• roszczenia z tytułu mandatów za jazdę bez biletu,
• roszczenia z tytułu usług telekomunikacyjnych.

Trzyletni termin przedawnienia

Trzyletni termin przedawnienia roszczeń, jako ogólny termin wskazany w kodeksie cywilnym, obowiązuje wobec wszelkich należności z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz z tytułu płatności okresowej, a także:

• roszczenia o zapłatę odsetek za opóźnienia w regulowaniu należności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• roszczenia z tytułu umowy ubezpieczeniowej,
• roszczenia z tytułu zobowiązania podatkowego – ale tylko w przypadku zobowiązań powstających na skutek doręczenia decyzji ustalającej dany podatek i jego wysokość przez Urząd Skarbowy,
• roszczenia z tytułu umowy kredytu/pożyczki, w tym także zadłużenie na karcie kredytowej,
• roszczenia z tytułu przysługującego zachowku,
• roszczenia ze stosunku pracy,
• roszczenia z tytułu rękojmi za wady fizyczne  (wady budynku) – termin ten liczy się od dnia wydania rzeczy kupującemu,
• roszczenia z tytułu opłat za telefon.

Czteroletni termin przedawnienia

• w przypadku roszczeń z tytułu sprzedaży towarów z Polski za granicę (eksport)  na mocy Konwencji Nowojorskiej – nie musi obowiązywać w stosunku do wszystkich transakcji. Wystarczy, że strony w umowie wyłączą stosowanie postanowień Konwencji Nowojorskiej (wtedy termin będzie wynosił 2 lata).

Pięcioletni termin przedawnienia

• roszczenia z tytułu zobowiązań podatkowych – jeżeli postały z mocy prawa (np. podatek VAT),
• roszczenia z tytułu zapisu w testamencie,
• roszczenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.

Okresy przedawnienia roszczeń – 6 lat

• roszczenia stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub innej instytucji powołanej do rozpoznawania spraw danego rodzaju, orzeczenie sądu polubownego, ugoda zawarta przed sądem lub sądem polubownym albo przed mediatorem i zatwierdzona przez sąd. Przy czym bardzo ważna kwestia – w przypadku gdy stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu po upływie trzech lat,
• roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika z winy umyślnej.

Dwudziestoletni termin przedawnienia

• w przypadku szkód wynikłych ze zbrodni lub występku, a także w wypadku komunikacyjnym lub wypadku podczas pracy, w których została orzeczona odpowiedzialność sprawcy w postępowaniu karnym lub z powództwa cywilnego.

Trzydziestoletni termin przedawnienia

• zabójstwo – na mocy przepisów prawa karnego.

Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja pomogła Państwu zrozumieć instytucję przedawnienia roszczenia. W przypadku pojawienie się jakichkolwiek wątpliwości zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią w celu uzyskania porady płatnej.

Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy w zakresie niniejszego zagadnienia lub innej dziedziny prawnej zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowego, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.

Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady w tym zakresie nie są udzielane pro bono.

Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS