Jednym ze sposobów zapewnienia dostępu do drogi publicznej jest wykorzystanie drogi wewnętrznej. Na konieczność zapewnienia dostępu nieruchomości do drogi publicznej zwraca uwagę wiele przepisów. Wynika z nich, że dostęp do drogi publicznej może zostać zapewniony nie tylko w sposób bezpośredni, ale również w sposób pośredni – alternatywnie – albo za pośrednictwem drogi wewnętrznej (istotne jest jednak to, by zarządca drogi wewnętrznej zgadzał się na jej korzystanie), albo przez ustanowienie odpowiedniej służebności (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3 listopada 2010 r., sygn. akt II OSK 1625/09 i z 12 kwietnia 2011 r., sygn. akt II OSK 634/10).
Pojęcie drogi wewnętrznej
Drogami wewnętrznymi są drogi, drogi rowerowe, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg (art. 8 ust. 1 ustawy o drogach publicznych). Przykładowo, do dróg wewnętrznych zalicza się: drogi na osiedlach mieszkaniowych, drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych oraz do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami, pętle autobusowe.
Drogi wewnętrzne mogą mieć różny charakter i w związku z tym mogą się też znacznie różnić w zakresie dostępności. Mogą być drogi wewnętrzne, należące do osób fizycznych lub niepublicznych osób prawnych, które są dostępne tylko dla podmiotów wybranych przez zarządcę lub właściciela drogi wewnętrznej. Jednakże może być też tak, że drogi należące do takich podmiotów będą dostępne tak jak drogi publiczne.
W orzecznictwie dość szeroko prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym działka drogowa służy jej współwłaścicielom wyłącznie do ułatwienia korzystania z innych nieruchomości (wspólna droga), a planowane zamierzenie ma na celu zwiększenie użyteczności jednej z nich. Instalowanie kanalizacji sanitarnej, opadowej i wodociągu na nieruchomości, będącej przedmiotem współwłasności, może mieścić się w ramach zwykłego zarządu, jeżeli nieruchomość służy współwłaścicielom wyłącznie do ułatwienia korzystania z innych nieruchomości (wspólna droga), a wymieniona na wstępie inwestycja ma na celu zwiększenie użyteczności jednej z nich. Użyteczność będącej przedmiotem współwłasności działki drogowej jako drogi pogorszy się tylko przejściowo, na czas wykonywania na niej prac, a po ich wykonaniu przywrócony zostanie poprzedni stan drogi (por. postanowienie SN z 21 listopada 1980 r., sygn. akt III CRN 166/80; uchwała SN z 19 kwietnia 2002 r., sygn. akt III CZP 18/02 oraz wyroki NSA: z 16 lipca 2010 r., sygn. akt II OSK 906/09, z 14 czerwca 2013 r., sygn. akt II OSK 428/12). Naczelny Sąd Administracyjny stanowi wręcz, że brak jest podstaw, aby przyjąć, iż budowa podziemnej linii kablowej służącej zaopatrzeniu w energię elektryczną na nieruchomości stanowiącej działkę drogową, będącą przedmiotem współwłasności, jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu (wyrok z 19 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 511/11).
Z przywołanych orzeczeń wynika, że współwłaściciel drogi wewnętrznej ma prawo do podejmowania działań mających na celi poprawę jej użyteczności, np. utwardzenia czy poprowadzenia przyłączy.
Nie wszystkie przepisy odnoszą się do dróg wewnętrznych
W przypadku dróg określenie przepisów prawa mających zastosowanie w konkretnej sprawie zależy od określenia kategorii danej drogi. Podstawową kategorią dróg, do których odnosi się większość przepisów dotyczących realizacji inwestycji drogowych są drogi publiczne uregulowane w ustawie z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.
Drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie tej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Drogi ogólnodostępne, nie będące jednak drogami żadnej z wymienionych w ustawie o drogach publicznych kategorii, nie spełniają kryterium drogi publicznej. Nie będą one drogami publicznymi nawet w sytuacji, gdy z woli ich właściciela będą one drogami ogólnodostępnymi, czyli w sytuacji gdy każdy będzie mógł z nich skorzystać. Spełnienie przesłanki ogólnodostępności nie jest zatem wystarczające do uznania drogi za drogę publiczną (zob. wyrok WSA w Poznaniu z 29 marca 2018 r., sygn. akt I SA/Po 1178/17).
Może się więc okazać, że przylegająca do działki inwestora droga poprzez którą odbywa się publiczna komunikacja jest drogą wewnętrzną tylko dlatego, że nie została podjęta uchwała zaliczająca ją do kategorii dróg publicznych. W takiej sytuacji przepisy ustawy o drogach publicznych nie znajdą zastosowania.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Podstawa prawna:
- art. 29 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 2351 ze zm.)
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022 r., poz. 1225)
- art. 8 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1376 ze zm.)
