Opiekunowie małych „uchodźców„, którzy przyjęli pod swój dach ukraińskie dzieci po eskalacji konfliktu, nie zostaną objęci ulgami podatkowymi w postaci zwolnienia z podatku dochodowego (PIT) ani odpisu od podatku. Decyzję tę wydał fiskus, czyli organ podatkowy, argumentując, że nowi opiekunowie nie spełniają kryteriów opiekunów prawnych wymaganych przez ustawę o podatku dochodowym. Chociaż są opiekunami tymczasowymi na mocy tzw. specustawy, fiskus uznał, że różnice pomiędzy opiekunami prawnymi a tymczasowymi są istotne.
Jednym z przykładów jest historia kobiety, która na początku konfliktu przygarnęła dziesięcioro ukraińskich dzieci. Sąd ustanowił ją opiekunką tymczasową na mocy specjalnej ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Ta decyzja przyznała jej szerokie uprawnienia, m.in. do podejmowania kluczowych decyzji dotyczących dzieci. Jednakże pomimo tego, że kobieta pełni funkcję prawnego reprezentanta tych dzieci, skarbówka odmówiła jej prawa do ulg podatkowych. Fiskus wskazał na odrębne uregulowania dotyczące opiekunów prawnych i tymczasowych, co wykluczało możliwość skorzystania z ulg podatkowych przez opiekunów tymczasowych.
Mimo argumentacji kobieta podkreślała, że dzieci z Ukrainy stały się integralną częścią jej rodziny, pełniąc rolę opiekuna prawnego. Jednakże fiskus nie ugiął się przed tymi argumentami. Jego stanowisko opierało się na formalnych różnicach między opiekunami prawnymi, regulowanymi przez kodeks rodziny i opiekuńczego, a opiekunami tymczasowymi działającymi na podstawie specjalnej ustawy. W rezultacie fiskus odmówił przyznania ulgi podatkowej (nr 0113-KDIPT2-2.4011.153.2023.4.AKU).
Mimo że małżeństwo ma trójkę własnych dzieci, nie mogą skorzystać z ulgi podatkowej wprowadzonej przez Polski Ład, która jest przewidziana dla rodziców mających czwórkę dzieci. To dlatego, że ulga ta dotyczy tylko rodziców biologicznych, zastępczych oraz opiekunów prawnych, a nie opiekunów tymczasowych. Fiskus podkreślił, że instytucja opiekuna tymczasowego nie jest tożsama z opiekunem prawnym według polskiego prawa. Mimo że specustawa wprowadziła zmiany w przepisach dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), nie rozszerzyła katalogu osób uprawnionych do preferencji podatkowych (nr 0114-KDIP3-2.4011.507.2023.2.AC).
W tym miejscu należy stwierdzić, że fiskus ma rację w swojej interpretacji. Obawia się, że odwoływanie się do wykładni celowościowej lub zasady interpretacji na korzyść podatników nie zmieni obecnej sytuacji, ponieważ przepisy są wyraźne i jednoznaczne.
