W zakresie obowiązków pracownika często pojawia się klauzula „wykonywanie innych poleceń pracodawcy”. Niemniej jednak pracodawca nie ma swobodnego prawa do wydawania dowolnych poleceń pracownikowi. Polecenia pracodawcy muszą być związane z pracą, na którą pracownik się zgodził, oraz odpowiadać jego kwalifikacjom. Jak to funkcjonuje w praktyce?
Nawiązanie stosunku pracy Przy nawiązywaniu stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania określonej pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, w wyznaczonym miejscu i czasie, za co otrzymuje wynagrodzenie. Z kolei pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika i wypłacenia mu wynagrodzenia.
POLECAMY: Czy pracodawca może odmówić udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie
Rodzaj pracy a zakres obowiązków Elementem umowy o pracę, jak określono w artykule 29 § 1 Ustawy Kodeks pracy, jest rodzaj pracy. To właśnie rodzaj pracy wyznacza zakres obowiązków, który nie może przekraczać tego, co jest określone w umowie. Pracownik zobowiązuje się do wykonywania konkretnej rodzaju pracy, a nie każdej pracy, która jest zgodna z jego kwalifikacjami i uprawnieniami.
Rodzaj pracy obejmuje zestaw zadań, które pracownik ma wykonywać. W umowie o pracę można określić więcej niż jeden rodzaj pracy, na przykład poprzez wskazanie stanowiska pracy, funkcji zawodu lub opis czynności, które pracownik ma wykonywać na rzecz pracodawcy. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2002 roku (I PKN 876/00, OSNP, nr 4/2004 poz. 60) potwierdza tę możliwość.
Określenie rodzaju pracy w umowie może nastąpić poprzez wskazanie stanowiska pracy, zawodu lub opis czynności, które pracownik ma wykonywać na rzecz pracodawcy (jak orzekł Sąd Najwyższy w dniu 9 marca 2011 roku, II PK 225/10). To określenie rodzaju pracy wymusza, że pracodawca jest zobowiązany do poinformowania pracownika, który rozpoczyna pracę, o zakresie jego obowiązków, sposobie świadczenia pracy oraz podstawowych uprawnieniach (zgodnie z artykułem 94 ustęp 1 Kodeksu pracy).
Zakres obowiązków pracownika może być sprecyzowany w samej umowie o pracę lub w odrębnym dokumencie, który szczegółowo opisuje zadania wynikające z rodzaju pracy określonego w umowie o pracę.
Realizacja dodatkowych instrukcji od pracodawcy W zakresie obowiązków często widnieje klauzula „wykonywanie innych poleceń pracodawcy”. Przywilej wydawania poleceń wynika z relacji podporządkowania pracownika pracodawcy. Zgodnie z definicją stosunku pracy, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego nadzorem. Pracownik w ramach swoich obowiązków jest zobowiązany do wykonywania pracy z zaangażowaniem i starannością, a także do respektowania poleceń przełożonych dotyczących pracy, jeśli nie naruszają one przepisów prawnych ani umowy o pracę (zgodnie z artykułem 100 § 1 Kodeksu pracy).
Niemniej jednak, dodanie klauzuli „wykonywanie innych poleceń pracodawcy” do zakresu obowiązków nie daje pracodawcy swobody do wydawania dowolnych poleceń, które nie korespondują z rodzajem pracy wynikającym z umowy o pracę. Pracodawca ma prawo zlecić pracownikowi inne zadania niż te wynikające z ogólnego zakresu obowiązków, ale te polecenia muszą pozostawać w związku z rodzajem pracy, na którą strony pracownika i pracodawcy się zgodziły.
Wyrok Sądu Najwyższego (I PK 149/02, MoPr-wkł., nr 4/2004.)
„Zakres zadań wynikających z zajmowania określonego w umowie o pracę stanowiska może być konkretyzowany nie tylko przez przedstawienie pracownikowi pisemnego zakresu czynności, ale również w drodze poleceń pracodawcy mieszczących się w granicach zakreślonych ustalonym w umowie rodzajem pracy (zajmowanym stanowiskiem)”.
Pracownik nie jest zobligowany do realizacji poleceń, które nie są związane z jego umówionym rodzajem pracy lub są w sprzeczności z przepisami prawnymi lub normami społecznymi. Jeśli pracownik odmawia wykonania takiego polecenia, które nie mieści się w określonym rodzaju pracy z umowy, nie może to prowadzić do nałożenia na niego negatywnych sankcji.
– Niedopuszczalne jest dyscyplinarne zwolnienie pracownika za to, że nie zgodził się wykonać polecenia dotyczącego pracy rodzajowo innej niż ustalona w angażu – wyrok SN z 12 kwietnia 2012, II PK 216/11.
Przykład:
Pracodawca zatrudnił pracownika jako piekarza. Na skutek awarii pieca elektrycznego, pracodawca poprosił go o naprawę. Pracodawca miał świadomość, że pracownik posiada kwalifikacje w dziedzinie elektryki. Niemniej jednak, to polecenie nie miało żadnego związku z pracą, na którą pracownik został zatrudniony. Pracodawca nie powinien więc wydawać takiego polecenia, a pracownik miał prawo odmówić wykonania tego zadania, co by było uzasadnione. Pracodawca podjął nieprawidłową decyzję o dyscyplinarnym zwolnieniu piekarza, argumentując to jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych oraz naruszenie interesów zakładu. To działanie pracodawcy było niepoprawne.
W przypadku niesłusznej odmowy wykonania polecenia służbowego przez pracownika, jest to naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, co może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę. W sytuacji, gdy taka odmowa jest uznawana za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, umowa o pracę może być natychmiast rozwiązana bez wypowiedzenia przez pracodawcę.
Obowiązek realizacji innych poleceń pracodawcy – mówimy tu o poleceniach dotyczących innej pracy – ma zastosowanie w dwóch szczególnych przypadkach:
- w przypadku czasowego powierzenia innej pracy w razie uzasadnionych potrzeb pracodawcy na czas nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 kp);
- w przypadku powierzenia pracownikowi innej odpowiedniej pracy w czasie przestoju (art. 81 § 3 kp).
Podsumowanie – obowiązek wykonywania innych poleceń pracodawcy
Rozszerzenie zakresu obowiązków pracownika i włączenie w nie zapisu „wykonywanie innych poleceń pracodawcy” nie oznacza, że pracodawca ma pełną swobodę w zadawaniu różnych czynności pracownikowi. Pracownik jest zobowiązany do realizacji pracy określonej w umowie. Umowa zobowiązuje pracownika do wykonywania konkretnego rodzaju pracy. Jeśli takie tzw. „inne polecenie pracodawcy” jest związane z rodzajem pracy wskazanym w umowie, pracownik nie ma prawa do odmowy jego wykonania. Odmówić może jedynie w przypadku, gdy dana czynność wykracza poza określony rodzaj pracy w umowie.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
