28 października br. wchodzą w życie większość zmienionych przepisów prawa geologicznego i górniczego, które wprowadzają prawne zabezpieczenia dla obszarów zawierających surowce strategiczne. To podejście, krytykowane przez ekspertów, może skutkować zakazem realizacji wielu projektów inwestycyjnych, zarówno prywatnych, jak i publicznych.
POLECAMY: Prezydent podpisał kontrowersyjną nowelę prawa geologicznego i górniczego dot. złóż strategicznych
Nowe przepisy prawa geologicznego i górniczego, które zaczną obowiązywać od 28 października 2023 r., przewidują ochronę prawną obszarów zawierających surowce strategiczne. Zgodnie z nimi, Ministerstwo Klimatu i Środowiska ma prawo zakazać zabudowy na obszarze, który uznaje za strategiczny ze względu na obecność istotnych dla państwa zasobów mineralnych. To samo dotyczy gruntów należących do jednostek samorządu terytorialnego.
Naszym zdaniem, taka decyzja może być podjęta arbitralnie przez ministra w Warszawie, co może wpłynąć na prywatnych właścicieli gruntów, jak również plany rozwojowe samorządów.
Nowelizacja prawa geologicznego i górniczego, podpisana przez prezydenta 1 września 2023 roku, przynosi istotne zmiany zarówno dla samorządów, jak i prywatnych właścicieli gruntów, wprowadzając prawne zabezpieczenia obszarów z surowcami strategicznymi.
Regulacja ma na celu zapewnić odpowiednią ochronę złóż kopalin w Polsce, poprawić nadzór nad działalnością górniczą oraz przekształcić funkcjonowanie państwowej służby geologicznej.
Nowelizacja definiuje „złoża strategiczne”, ustala procedurę uznawania zasobów za strategiczne oraz zakłada utworzenie rejestru takich zasobów. Złoże strategiczne to, zgodnie z ustawą, surowiec mineralny o kluczowym znaczeniu dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju, który podlega szczególnej ochronie prawnej.
Zdaniem naszych prawników śledzących ten temat od samego początku, nowa koncepcja ochrony zasobów surowców, wprowadzona poprzez nowelizację, może skutkować zablokowaniem rozwoju konkretnego obszaru poprzez uniemożliwienie realizacji zarówno prywatnych, jak i publicznych inwestycji.
Warto również w tym miejscu podkreślić, że po przyjęciu nowelizacji przez Sejm, minister w Warszawie będzie arbitralnie podejmował decyzje, takie jak zakaz budowy domu na własnej działce dla osób takich jak Kowalski, lub przeszkody w budowie nowych dróg czy szkół przez samorządy.
W lipcu 2023 roku Fundacja Frank Bold i Stowarzyszenie „Samorząd dla Zrównoważonego Rozwoju” wspólnie apelowali do senatorów o odrzucenie ustawy nowelizującej prawo geologiczne i górnicze, przyjętej przez Sejm w czerwcu tego samego roku.
Autorzy apelu podkreślali, że nowe przepisy są niekorzystne dla właścicieli gruntów lub ich użytkowników wieczystych, na których minister klimatu i środowiska może arbitralnie narzucić zakaz zabudowy na obszarze zawierającym surowce strategiczne. Co więcej, właściciele działek nie otrzymają odszkodowania od państwa w związku z takimi decyzjami.
Zdaniem naszych prawników z punktu widzenia właściciela gruntu jest „zdecydowanie korzystniej zostać wywłaszczonym”, niż być wykluczonym z procesu decyzyjnego i dowiedzieć się, że jego nieruchomość jest objęta zakazem zabudowy, przy braku możliwości odwołania się od tej decyzji i bez prawa do rekompensaty. To wywołuje zdziwienie, szczególnie w kontekście informacji, że zakaz zabudowy nie wpłynie na obniżenie wartości gruntu, co zdaniem prawników jest szokujące.
Warto przypomnieć, że 17 sierpnia 2023 r. Sejm zaakceptował nowelizację prawa geologicznego i górniczego. Miesiąc wcześniej, 14 lipca, Senat podjął uchwałę, w której wnosił o całkowite odrzucenie tej nowelizacji.
W głosowaniu za przyjęciem ustawy, co za tym idzie, odrzuceniem uchwały Senatu, opowiedziało się 227 posłów. Przeciwko zmianom w prawie geologicznym i górniczym zagłosowało 219 posłów, natomiast jeden poseł wstrzymał się od głosu. W konsekwencji, prezydent podpisał znowelizowane przepisy 1 września, z większością zapisów obowiązujących od 28 października 2023 r.
Nowelizacja prawa geologicznego ma szczególne znaczenie dla jednostek samorządu terytorialnego, zwłaszcza w kontekście planowanych inwestycji publicznych.
– W decyzji uznającej złoże kopaliny za złoże strategiczne minister właściwy do spraw środowiska może wskazać konieczność wprowadzenia zakazu trwałej zabudowy lub zakazu innego zagospodarowania wyznaczonego obszaru złoża strategicznego oraz zobowiązać jednostki samorządu terytorialnego do uwzględnienia tych zakazów w aktach planistycznych – czytamy w uzasadnieniu uchwały Senatu, którą w sierpniu odrzuciła sejmowa większość uchwalając tym samym nowe zasady ochrony złóż uznanych za strategiczne dla państwa.
Rząd: Ustawa zapewni odpowiednią ochronę złóż kopalin w Polsce
Nowelizacja wprowadza bardziej rygorystyczne zasady dotyczące ujawniania miejsc występowania kopalin przez gminy i województwa w lokalnych planach przestrzennego zagospodarowania, planach ogólnych oraz planach zagospodarowania przestrzennego województw.
Dodatkowo, nowa regulacja nakłada na gminy obowiązek wprowadzenia zakazu trwałej zabudowy lub innych działań, które uniemożliwiłyby przyszłe zagospodarowanie obszarów zawierających surowce strategiczne. Ponadto, nowelizacja zwiększa kontrolę wojewodów nad dokumentami planowania przestrzennego gmin, zwłaszcza w zakresie ujawniania złóż kopalin i wprowadzania przez gminy zakazów trwałej zabudowy lub innych form zagospodarowania obszarów zasobów strategicznych.
Rząd argumentował, że kluczowe cele nowelizacji obejmują:
- Wprowadzenie do prawa geologicznego i górniczego narzędzi związanych z transformacją energetyczną i klimatyczną.
- Liberalizację oraz uporządkowanie przepisów dotyczących działalności opartej na prawie geologicznym i górniczym.
- Modyfikację przepisów regulujących działalność państwowej służby geologicznej.
Nowe przepisy również rozszerzają możliwości prowadzenia podziemnego składowania dwutlenku węgla (CCS), w tym przez podmioty komercyjne. Ponadto, pozwalają na podziemne przechowywanie wodoru, co jest istotne w kontekście dekarbonizacji procesów energetycznych.
Za i przeciw wprowadzanym zmianom w prawie geologicznym
Przeciwnicy zmian w prawie geologicznym i górniczym podnoszą obawy co do ich zgodności z konstytucją, potencjalnych naruszeń prawa do własności oraz kompetencji samorządów.
Krytyka jest skoncentrowana na tym, że nowelizacja nie uznaje gminy za stronę w procesie decyzyjnym, wykluczając samorząd z udziału w podejmowaniu decyzji. Poza tym, brak możliwości odwołania się od decyzji o uznaniu obszaru za strategiczny oraz brak odszkodowania dla właścicieli nieruchomości na obszarach strategicznych stanowią główne punkty krytyki.
Zwolennicy regulacji argumentują, że nowa ustawa ma na celu usprawnienie działań samorządów poprzez uregulowanie planowania przestrzennego i uwolnienie części obszarów, które obecnie są objęte ochroną, na potrzeby gmin. Nowa ustawa skupia się na ochronie obszarów uznanych za strategiczne, a także wprowadza narzędzia ułatwiające transformację energetyczną, takie jak podziemne składowanie dwutlenku węgla i magazynowanie wodoru.
Reprezentanci rządu zaprzeczają oskarżeniom o niezgodność proponowanych rozwiązań z konstytucją. Ich zdaniem, ustawa nie narusza prawa własności i pozwoli uwolnić znaczną część obszarów, około 55 tysięcy hektarów, spośród ponad 130 tysięcy hektarów krajowych zasobów mineralnych. Rząd twierdzi, że wiele gmin, które są obecnie zlokalizowane na obszarach zasobów mineralnych, oczekuje na takie decyzje, ponieważ obecnie nie mogą prowadzić rozbudowy swoich terenów.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
