Trybunał w Strasburgu orzekł, że Polska naruszyła artykuł 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który gwarantuje poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, poprzez niezapewnienie uznania i ochrony prawnej związków jednopłciowych. Wyrok dotyczył skargi pięciu par tej samej płci, w tym sprawy Przybyszewska i innych przeciw Polsce, ogłoszony we wtorek. Oprócz naruszenia artykułu 8 skarżący wskazywali na naruszenie zakazu dyskryminacji z artykułu 14 Konwencji, lecz ETPCz uznał, że nie ma potrzeby orzekania także w tej kwestii.
POLECAMY: NSA pyta TSUE w sprawie transkrypcji aktów małżeństwa pary jednopłciowej
Chociaż zadośćuczynienie pieniężne przyznano tylko dwóm parom (w wysokości 20 i 317 euro), samo stwierdzenie naruszenia ma kluczowe znaczenie. Trybunał uznał, że Polska nie spełniła obowiązku zapewnienia skarżącym ram prawnych gwarantujących uznanie i ochronę ich związków jednopłciowych. To zaś spowodowało, że skarżący byli niezdolni do uregulowania kluczowych aspektów swojego życia, takich jak kwestie majątkowe, alimentacyjne, podatkowe i spadkowe.
ETPCz podkreślił, że Konwencja nie wymaga, aby państwa wprowadzały małżeństwa osób tej samej płci, ale nakłada na nie obowiązek uznania ich praw. Sędziowie odrzucili argument polskiego rządu, który bronił „tradycyjnej koncepcji małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny” jako społecznego i prawnego dziedzictwa Polski.
Warto zauważyć, że Polska, obok Litwy, Bułgarii, Rumunii i Słowacji, jest jednym z pięciu państw Unii Europejskiej, które nie uznaje żadnej formy formalnego związku jednopłciowego. W przeciwieństwie do tego, w Estonii, latem tego roku, przyjęto przepisy legalizujące małżeństwa jednopłciowe, które wejdą w życie w przyszłym roku.
Wtorkowy wyrok ETPCz nie jest zaskoczeniem w kontekście wcześniejszych decyzji tego trybunału. Warto przywołać sprawę „Oliari przeciwko Włochom” z 2015 roku, gdzie Trybunał stwierdził naruszenie Konwencji przez Włochy, również z powodu odmowy uznania związku jednopłciowego. Włoscy sędziowie, podobnie jak w Polsce, powoływali się na konstytucję i ustawy, twierdząc, że brakuje ram prawnych do uznania takiego związku. Jednak Włochy w maju następnego roku przyjęły ustawę legalizującą jednopłciowe związki partnerskie.
Czy Polska pójdzie tą drogą? Zmiana rządu i większości parlamentarnej może napełnić tę kwestię nadzieją. Dotychczas wyroki ETPCz nie były wdrażane głównie z powodu braku woli politycznej, zwłaszcza w ostatnich latach rządów Zjednoczonej Prawicy. Liczba wyroków przeciw Polsce, także tych uznanych za niewykonane lub objętych monitoringiem Komitetu Ministrów Rady Europy, systematycznie rośnie. W odpowiedzi na ten problem Krajowa Rada Radców Prawnych przygotowała założenia do projektu ustawy, mającej usprawnić realizację orzeczeń Strasburga.
