Kwoty przyznawane przez sądy jako zadośćuczynienie pieniężne za mobbing zyskają na wysokości, co stanowi dobrą nowinę dla poszkodowanych oraz ostrzeżenie dla pracodawców. Co więcej można wyciągnąć z orzeczenia Sądu Najwyższego z 4 lipca 2023 roku?
POLECAMY: Działanie mobbera może być też nieumyślne
Kto ma prawo domagać się zadośćuczynienia?
Zgodnie z artykułem 943 § 3 Kodeksu pracy, pracownik, którego doświadczenia związane z mobbingiem wpłynęły na jego zdrowie, ma prawo dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy w formie zadośćuczynienia pieniężnego za doznane krzywdy.
Rozstrój zdrowia może manifestować się na różne sposoby, a reakcje organizmu są indywidualne. Najczęściej objawia się to zaburzeniami psychicznymi (depresją, atakami paniki, nerwicą, traumą), problemami neurologicznymi, kardiologicznymi, zaburzeniami odżywiania czy trudnościami ze snem. Osoba dotknięta mobbingiem, która doznała rozstroju zdrowia, ma prawo żądać od pracodawcy odpowiedniego zadośćuczynienia za wyrządzone krzywdy. Należy pamiętać, że choć sprawcą mobbingu jest zazwyczaj konkretne osoba lub osoby, to w procesie sądowym pozwanym jest pracodawca, którego zadaniem jest przeciwdziałanie mobbingowi.
Jak określić wartość zadośćuczynienia? Jakie nowości wprowadził Sąd Najwyższy?
Przepisy nie ustalają konkretnych granic kwotowych dla zadośćuczynienia, a w odróżnieniu od odszkodowania, zadośćuczynienie ma stanowić rekompensatę za utratę lub pogorszenie zdrowia, co jest trudne do wyceny. Dotychczas sądy zazwyczaj przyznawały zadośćuczynienia ostrożnie, biorąc pod uwagę „odpowiedniość warunków gospodarczych”. Często były to symboliczne kwoty, wynoszące kilka czy kilkanaście tysięcy złotych. Jednakże istotne jest, że kwota zadośćuczynienia musi być tak ustalona, aby zarówno rekompensować poczucie krzywdy, jak i być odczuwalna dla poszkodowanego, biorąc pod uwagę trudności związane z dwustopniowym postępowaniem sądowym. W tym kontekście, orzeczenie Sądu Najwyższego jest krokiem naprzód.
W wyroku z 4 lipca 2023 roku (III PSKP 11/22), Sąd Najwyższy zatwierdził, że:
Wartości niematerialne podlegają ocenie majątkowej, więc istotne jest, aby poszkodowany odczuł nie tylko skutki ekonomiczne, ale również psychologiczne zastosowanego środka. Taka koncepcja zadośćuczynienia umożliwia ściślejsze powiązanie rekompensaty z zadowoleniem poszkodowanego. Podsumowując, przyznana suma powinna być dostosowana do doznanej krzywdy, a jednocześnie, mimo niepełnej rekompensacji z powodu niemożności przywrócenia do stanu pierwotnego, powinna być zauważalna i przynosząca satysfakcję poszkodowanemu. Jeśli poszkodowany uznaje przyznaną mu kwotę zadośćuczynienia za satysfakcjonującą, środek zastosowany spełnił również swoją funkcję rekompensacyjną.
Ocena wysokości zadośćuczynienia jest zatem dokonywana przez samego poszkodowanego, a tylko on może stwierdzić, czy przyznane zadośćuczynienie odpowiada rozmiarowi doznanej szkody oraz czy uszczerbek został w pełni naprawiony. Nie można precyzyjnie określić kwoty zadośćuczynienia na podstawie cen, jednak przy ustalaniu jej uwzględnia się obecny stan stosunków majątkowych w społeczeństwie, co z pewnością wiąże się z poziomem cen.
Jakie są główne wnioski z orzeczenia Sądu Najwyższego?
Po pierwsze, zadośćuczynienie za krzywdę musi być satysfakcjonujące dla poszkodowanego. To ważny krok, który skutkuje wyższymi kwotami przyznawanymi przez sądy pracy. Po drugie, pracodawcy powinni poważnie podchodzić do przeciwdziałania mobbingowi, ponieważ mogą grozić im kwoty dochodzące do kilkuset tysięcy złotych, które będą musieli wypłacić ofiarom mobbingu.
