Kontrowersyjny wyrok NSA! Abonament RTV obowiązkowy także dla posiadaczy smartfonów, komputerów i tabletów

Osoby, które korzystają z telewizji lub radia za pośrednictwem komputera, telefonu komórkowego lub tabletu, zostały zobowiązane do uiszczenia opłaty abonamentowej radiowo-telewizyjnej – wynika to z precedensowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Decyzja ta została ogłoszona 7 marca 2023 roku w sprawie konieczności opłacania abonamentu RTV przez użytkowników urządzeń mobilnych, komputerów i tabletów (sygn. akt II GSK 94/20).

Podstawą dla tego wyroku był przypadek kontroli, która miała miejsce w siedzibie jednej z firm w lutym 2018 roku. Wówczas odkryto włączony odbiornik telewizyjny, który inspektorzy uznali za monitor LCD podłączony do komputera. Spółce nakazano zarejestrowanie odbiornika telewizyjnego i uiszczenie opłaty w wysokości 681 zł.

W trakcie procesu spółka odwołała się od decyzji do sądu, a w pierwszej instancji odniosła zwycięstwo. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie doszedł do wniosku, że obowiązek płacenia abonamentu RTV dotyczy jedynie posiadaczy odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, umożliwiających natychmiastowy odbiór programu. Według sądu, odbiornikami są urządzenia takie jak telewizor, radio, radio samochodowe, radiomagnetofon czy wieża stereo z radiem, natomiast komputer czy monitor nie są uznawane za odbiorniki.

WSA wskazał, że takie stanowisko prezentowała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, jak i Poczta Polska w udostępnionej publicznie informacji

– „Za odbiornik radiofoniczny albo telewizyjny uważa się urządzenie stałe lub przenośne umożliwiające natychmiastowy odbiór programu radiowego lub telewizyjnego. Charakteru odbiorników nie mają odtwarzacze audio i odtwarzacze wideo, pozwalające na odtworzenie nagranej wcześniej audycji lub filmu, a także telewizor nie podłączony trwale ani czasowo do żadnej instalacji umożliwiającej odbiór programu, pełniący rolę monitora lub wykorzystywany wyłącznie do celów produkcyjnych” 

Zdaniem WSA, pomimo ograniczonej regulacji prawnej dotyczącej pojęcia odbiornika telewizyjnego, jest jasne, że odbiorniki telewizyjne nie obejmują monitorów ani komputerów umożliwiających korzystanie z Internetu. To istotne, ponieważ zgodnie z artykułem 2 ust. 7 ustawy o opłatach abonamentowych, posiadacze innych urządzeń niż wymienione w ustawie – odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych (art. 2 ust. 1 u.o.a.) – nie są zobowiązani do opłacania abonamentu. Samo możliwość oglądania telewizji na dowolnym urządzeniu technicznym lub elektronicznym nie podlega opłacie abonamentowej zgodnie z definicją ustawy o opłatach.

WSA podkreślił, że obowiązek opłacania abonamentu jest związany z posiadaniem odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego, a brak urządzenia spełniającego kryteria odbiornika jest równoznaczny z brakiem obowiązku opłacania abonamentu. Wraz z postępem technologii, możliwość oglądania telewizji lub słuchania radia nie jest już ograniczona wyłącznie do tradycyjnych odbiorników, ale obejmuje również komputery, tablety, telefony komórkowe i inne urządzenia nieuwzględnione w ustawie. Niemniej jednak, zgodnie z WSA, ustawa o opłatach abonamentowych nie przewiduje rejestracji i opłat dla urządzeń wynikających z postępu technologicznego, co oznacza, że odbiornik radiofoniczny i telewizyjny, rozumiany w tradycyjny sposób jako radio i telewizor, stanowi podstawę dla abonamentu, będącego opłatą za możliwość odbioru programu na tych konkretnych urządzeniach.

NSA: opłatę abonamentową pobiera się w celu umożliwienia realizacji misji publicznej

Naczelny Sąd Administracyjny wyraził inne stanowisko, całkowicie odrzucając pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który uznał za niezrozumiały. WSA twierdził, że z przepisów ustawy o opłatach abonamentowych wynika, iż „osoby korzystające z telewizji lub radia poprzez komputer, telefon komórkowy, tablet lub inne urządzenia niewymienione w ustawie o opłatach, nie są zobowiązane do opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego”. W swoim uzasadnieniu WSA argumentował, że w ustawie o opłatach nie wspomina się ani o monitorze LCD do komputera, ani tym bardziej o laptopach, tabletach czy smartfonach. NSA wskazał, że takie stanowisko jest błędne.

– Przedstawione tezy kreują bowiem nieistniejącą przesłankę „płacenia abonamentu” w postaci faktycznego „oglądania telewizji” i „słuchania radia” przy pomocy konkretnych urządzeń – jakoby wymienionych w ustawie o opłatach abonamentowych, co miałoby istotnie różnicować sytuację prawną adresatów omawianych przepisów, gdyby korzystali oni z urządzeń, których w ustawie o opłatach abonamentowych nie wymieniono — wyjaśniono. 

Naczelny Sąd Administracyjny zaznaczył, że pobieranie opłaty abonamentowej ma na celu wspieranie misji publicznej i jest powiązane z możliwością korzystania z usług publicznego radia i telewizji. Istotą opłaty nie jest rzeczywiste korzystanie z tych mediów na określonym rodzaju urządzenia, co zostało wyrażone przez sąd pierwszej instancji jako „odbiornik w jego tradycyjnej formie” – radio oraz telewizor. Zdaniem NSA, opłata abonamentowa jest raczej postrzegana jako koszt związany z potencjalnością odbioru programów za pośrednictwem tych konkretnych urządzeń niż faktyczne korzystanie z nich.