Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał orzeczenie dotyczące ekwiwalentu za zaległy urlop, a polski ekspert wypowiedział się na temat możliwości wykorzystania całego niewykorzystanego urlopu w bieżącym roku. Stanowisko Trybunału okazało się być sporym zaskoczeniem.
POLECAMY: Zwolnienie lekarskie – co wolno pracownikowi, a co jest zabronione w jego czasie?
Według TSUE, pracownik, który nie mógł skorzystać z pełnej liczby dni corocznego płatnego urlopu przed złożeniem wypowiedzenia, ma prawo do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego. Państwa członkowskie UE nie mają prawa powoływać się na ograniczenia wydatków publicznych jako uzasadnienie dla ograniczenia tego prawa. Trybunał ten wydał to orzeczenie w Luksemburgu.
Sprawa, którą rozpatrywał TSUE, dotyczyła Włocha, który pracował jako kierownik techniczny od 1992 do 2016 roku. Po złożeniu wypowiedzenia w celu przejścia na wcześniejszą emeryturę, żądał on ekwiwalentu za 79 dni niewykorzystanego płatnego urlopu. Jego pracodawca sprzeciwił się, powołując się na włoskie przepisy, które zabraniają pracownikom sektora publicznego otrzymywania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop po zakończeniu stosunku pracy.
Włoski sąd, rozpatrujący sprawę, miał wątpliwości co do zgodności tej normy z prawem Unii Europejskiej. Dyrektywa dotycząca czasu pracy, zgodnie z którą pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, została potwierdzona przez TSUE. Trybunał stwierdził, że prawo UE stoi ponad krajowym przepisem, który ogranicza wypłatę ekwiwalentu pracownikowi, który z własnej inicjatywy zakończył stosunek pracy. Dodatkowo zaznaczył, że prawo pracowników do corocznego płatnego urlopu, włączając możliwość otrzymania ekwiwalentu, nie może być podporządkowane jedynie względem ekonomicznym, takim jak ograniczenia wydatków publicznych. Trybunał zastrzegł również, że jeśli pracownik świadomie nie korzysta z corocznego płatnego urlopu, mimo zachęt pracodawcy i informacji o ryzyku utraty urlopu, to prawo Unii nie chroni go przed utratą tego prawa.
Urlop z ubiegłego roku przechodzi na nowy
Przypominamy, że w świetle obowiązującego prawa w Polsce niewykorzystany urlop wypoczynkowy z obecnego roku będzie przeniesiony jako zaległy urlop na rok 2024, jednak nie wszystkie przywileje związane z czasem wolnym da się przenieść.
Każdy pracownik na podstawie art. 154 k.p. ma prawo do płatnego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego, o wymiarze 20 lub 26 dni kalendarzowych, przyznawanego w dniach roboczych. Szczególną formą tego urlopu jest urlop udzielany na żądanie. Dni, które w roku 2023 mogły być wykorzystane jako urlop na żądanie, zostaną przesunięte na kolejny rok jako standardowy zaległy urlop, tracąc swoje uprawnienia dotyczące trybu udzielania urlopu – przypomniał specjalista.
Tych urlopów pracownik nie przeniesie na nowy rok
Urlop opiekuńczy o długości 5 dni, przyznawany w celu udzielenia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która ze względów medycznych potrzebuje opieki lub wsparcia, nie zostanie przesunięty na kolejny rok. Jeśli więc pracownik nie skorzysta z tego urlopu do końca obecnego roku, od 1 stycznia 2024 r. będzie miał prawo do kolejnych 5 dni urlopu opiekuńczego. Ewentualne roszczenie dotyczące 10 dni tego urlopu, uwzględniające niewykorzystanie go w 2023 roku, będzie nieuzasadnione. Pracownik ma również prawo do zwolnienia od pracy w ciągu roku kalendarzowego w wymiarze 2 dni lub 16 godzin z powodu siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych związanych z chorobą lub wypadkiem, o ile natychmiastowa obecność pracownika jest niezbędna. To prawo nie przechodzi na kolejny rok i nie sumuje się z innym zwolnieniem od pracy z powodu siły wyższej, które będzie przysługiwać w roku 2024.
Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej nie jest składnikiem urlopu na żądanie, który jest pobierany z ogólnej puli urlopu wypoczynkowego, choć także w przypadku siły wyższej można skorzystać z urlopu na żądanie – To zwolnienie stanowi osobne uprawnienie, bardziej związane z możliwością uzyskania zwolnienia od pracy – pod warunkiem spełnienia konkretnych, losowych przesłanek wynikających z przepisów kodeksu pracy.
Jeśli chodzi o zwolnienie na opiekę, które przysługuje pracownikowi wychowującemu co najmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przypominamy, że uprawnienie to także jest przypisane do konkretnego roku kalendarzowego i nie ma możliwości przeniesienia go na kolejny rok.
