Co z domowym pupilem po rozwodzie?

Rozstanie byłych partnerów wymaga również uregulowania kwestii związanych z majątkiem, w tym zwierzętami. W sytuacji małżonków konieczne staje się przeprowadzenie podziału majątku, który obejmuje również zwierzęta. Podczas dokonywania podziału konieczne jest ustalenie, czy zwierzę należy do wspólnego majątku, czy też jest osobistym majątkiem jednego z partnerów. To kluczowe, ponieważ decyduje o tym, kto będzie odpowiedzialny za opiekę nad zwierzęciem. Poniżej przedstawiamy zasady podziału zwierząt po rozwodzie.

Podział zwierząt po rozwodzie – status zwierzęcia

Zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, zwierzę traktowane jest jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, i nie może być uznane za rzecz. Człowiek zobowiązany jest do szanowania, ochrony i opieki wobec zwierząt. Pomimo tego, że ustawa nie precyzuje kwestii podziału zwierząt po rozwodzie, w przypadku braku uregulowań odnosi się do przepisów dotyczących podziału majątku materialnego.

POLECAMY: Czy hodowca może w umowie sprzedaży określić przeznaczenie psa?

W związku z tym, w sytuacji rozstania partnerów, gdy trzeba ustalić, komu przypada opieka nad zwierzęciem domowym, zastosowanie znajdują przepisy regulujące podział rzeczy.

Zwierzę a majątek małżonków

W przypadku małżonków, majątek wspólny obejmuje głównie składniki majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej przez oboje partnerów lub przez jedno z nich. Należą do niego przede wszystkim:

1. wynagrodzenie za pracę i dochody z innych źródeł zarobkowych każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartym lub w pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków,
4. składki zewidencjonowane na subkoncie w ZUS-ie.

Z kolei do majątku osobistego każdego z małżonków zalicza się:

1. składniki majątkowe nabyte przed nawiązaniem wspólności ustawowej,
2. składniki majątkowe uzyskane poprzez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowi inaczej,
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej, podlegającej osobnym przepisom,
4. składniki majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
5. prawa niezbywalne, przysługujące jedynie jednej osobie,
6. składniki uzyskane z odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, albo zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Wyjątek stanowi renta należna poszkodowanemu małżonkowi z powodu utraty zdolności do pracy lub zwiększenia jego potrzeb,
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub innej działalności zarobkowej,
8. składniki uzyskane z nagrody za indywidualne osiągnięcia jednego z małżonków,
9. prawa autorskie, prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
10. składniki majątkowe uzyskane w zamian za elementy majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W przypadku zwierząt domowych nabytych przez małżonków wspólnie, zastosowanie znajdują przepisy dotyczące rzeczy. Choć zwierzę to istota żyjąca, w przypadku wyrażenia takiej woli przez małżonków, może być uznane za ruchomość podlegającą podziałowi. Jeśli jednak okazuje się, że zwierzę zostało nabyte przed zawarciem małżeństwa albo ze środków będących majątkiem osobistym, na przykład z darowizny, nie uwzględnia się go w podziale majątku, gdyż stanowi ono majątek osobisty.

Podział majątku a sytuacja zwierzęcia po rozwodzie

Zgodnie z postanowieniami art. 58 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, na żądanie jednego z małżonków sąd może, wydając wyrok rozwodowy, przeprowadzić podział majątku wspólnego, o ile taki podział nie opóźni zbytnio postępowania. Zazwyczaj jednak podział majątku wymaga oddzielnego postępowania.

Istnieją dwa sposoby dokonania podziału majątku po rozwodzie:

1. Umowny podział majątku,
2. Sądowy podział majątku.

Umowny podział majątku stanowi najszybszy sposób rozdzielenia wspólnych nabytków przez byłych małżonków. Jest jednak możliwy jedynie w przypadku, gdy strony są w stanie osiągnąć porozumienie co do podziału. Realizacja umownego podziału majątku może nastąpić poprzez sporządzenie umowy między byłymi małżonkami.

W sytuacji, gdy małżonkowie nie mogą osiągnąć porozumienia w kwestiach związanych z podziałem majątku wspólnego, ostateczną decyzję podejmuje sąd. Wniosek o podział majątku wspólnego zawsze składa się do odpowiedniego wydziału cywilnego sądu rejonowego zgodnie z miejscem położenia majątku. Każdy z małżonków może wystąpić z wnioskiem o sądowy podział majątku. Opłata stała za wniosek o podział majątku wspólnego wynosi 1000 zł, jednak w przypadku, gdy wniosek zawiera jednomyślny projekt podziału, opłata ta wynosi 300 zł.

W postępowaniu dotyczącym podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności między małżonkami, sąd decyduje również o ewentualnych żądaniach dotyczących nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, zwrotu poniesionych wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego.

W obu przypadkach, zarówno umownego, jak i sądowego podziału majątku, strony muszą wskazać majątek, który podlega podziałowi. Jeśli wśród składników majątkowych znajduje się zwierzę domowe, konieczne jest określenie jego wartości. Fizyczny podział zwierzęcia jest niemożliwy, dlatego najczęściej zwierzę trafia do jednego z małżonków, a drugi otrzymuje równowartość zwierzęcia. Chociaż trudno wyobrazić sobie sytuację, w której zwierzę domowe byłoby wystawione na sprzedaż, taka opcja nigdy nie jest całkowicie wykluczona.

W kontekście podziału zwierząt po rozwodzie, przepisy nie przewidują możliwości sądowego uregulowania opieki w określonych okresach czasu przez małżonka, któremu zwierzę nie zostało przyznane. Opiekunem zwierzęcia staje się ten małżonek, który otrzymuje zwierzę na wyłączną własność. Decyzja o tym, czy byłemu małżonkowi będzie pozwolone spotykanie się ze zwierzęciem lub sprawowanie opieki, zależy od dobrej woli małżonka będącego właścicielem zwierzęcia.

Może również dojść do sytuacji, w której obaj małżonkowie będą ubiegać się o opiekę nad zwierzęciem domowym. Choć priorytetem powinno być dobro zwierzęcia, w przypadku braku porozumienia sąd zdecyduje, który z małżonków otrzyma zwierzę na własność. Choć to zadanie niełatwe do rozstrzygnięcia, wydaje się, że sąd powinien wziąć pod uwagę fakt, gdzie zwierzę dotychczas zamieszkiwało, kto głównie zajmował się nim lub kto finansowo wspierał jego utrzymanie.

Rozstanie konkubentów – co dzieje się z domowym pupilkiem?

Obecnie wielu partnerów decyduje się na życie w konkubinacie, jednak prawo polskie nie uregulowało tej formy związku. Warto zaznaczyć, że niektóre kraje, takie jak Francja, Szwecja czy Holandia, wprowadziły możliwość zarejestrowania konkubinatu poprzez złożenie wspólnego oświadczenia, regulującego prawa i majątek partnerów.

Konkubinat definiowany jest jako wspólne życie, podobne do małżeństwa, lecz bez formalnej legalizacji. W konkubinacie, podobnie jak w małżeństwie, istnieje emocjonalna, fizyczna i ekonomiczna więź między partnerami, którzy nie decydują się na oficjalne związanie.

W przypadku konkubinatu, status zwierzęcia nie ulega zmianie, a zastosowanie znajdują odpowiednie przepisy dotyczące rzeczy. Warto jednak zauważyć, że podstawy prawne rozliczeń ulegają zmianie. Sprawa rozliczeń między konkubentami była wielokrotnie analizowana w orzecznictwie. Obecnie jasne jest jedynie to, że w stosunkach między nimi, nawet jeśli konkubinat funkcjonuje jako związek zbliżony treściowo do małżeństwa, nie można stosować przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich. Argumentuje się, że związek małżeński cieszy się szczególną ochroną, co objawia się w specjalnej regulacji stosunków majątkowych między małżonkami, zawartej w Kodeksie rodzinny i opiekuńczy, która odróżnia te stosunki od innych cywilnoprawnych.

W sytuacji nabycia zwierzęcia w konkubinacie, trzeba pamiętać, że w przeciwieństwie do małżonków, zwierzę nie należy do obojga partnerów, lecz do tego, który je nabył. Jeżeli partnerzy wspólnie nabyli zwierzę, obowiązuje zasada współwłasności. W przypadku, gdy jeden z partnerów nie może udowodnić wspólnego nabycia pupila, stosowane będą przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia. Warto zauważyć, że zarówno sądy powszechne, jak i Sąd Najwyższy orzekają, że do rozliczeń w konkubinacie, w tym do nakładów poniesionych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy regulujące bezpodstawne wzbogacenie, chyba że szczególne okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń.

Umowa regulująca opiekę nad zwierzęciem po rozstaniu

Właściwym i praktycznym rozwiązaniem, zarówno w przypadku podziału zwierząt po rozwodzie, jak i przy rozstaniu osób pozostających w konkubinacie, gdy oba byłe partnerki utrzymują więź ze zwierzęciem, jest rozważenie sporządzenia pisemnej umowy dotyczącej podziału opieki nad nim. Taka umowa powinna zawierać określenie terminów, obowiązków oraz kosztów związanych z utrzymaniem zwierzęcia.

Należy jednak przede wszystkim dbać o dobrostan zwierzęcia, dlatego zaleca się konsultację tej sytuacji z behawiorystą. Celem jest uniknięcie negatywnych skutków dla zwierzęcia związanych z podziałem opieki nad nim.

Podsumowując, przepisy prawa wskazują, że przy dzieleniu zwierząt po rozstaniu należy zastosować przepisy dotyczące podziału rzeczy. Niemniej jednak zaleca się, aby byli partnerzy priorytetowo traktowali dobrostan zwierzęcia. Decyzje dotyczące opieki nad zwierzęciem nie powinny być podejmowane wyłącznie w celu jego przejęcia, lecz raczej w trosce o utrzymanie dotychczasowej stabilizacji zwierzęcia. Jeśli to możliwe, można również ustalić zasady opieki w określonych okresach, z poszanowaniem dobrostanu zwierzęcia.