Od 14 marca w sprawach cywilnych na stałe będą obowiązywać rozprawy w formule zdalnej. Od tego dnia adwokaci oraz radcowie prawni będą mieli obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym sądów.
POLECAMY: Sejm uchwalił zmianę prawa cywilnego, która ma zalegalizować nielegalne składy jednoosobowe
W marcu wejdą w życie niektóre przepisy nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego (Kpc) uchwalonej w lipcu 2023 r. Nowela na stałe wprowadza posiedzenia zdalne. E-rozprawy funkcjonują obecnie na szerszą skalę na mocy ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zgodnie z nimi zdalne rozprawy miałyby zakończyć się rok po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego, czyli 1 lipca 2024 r. Ponadto, zgodnie z nowelą, adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, a także biegli sądowi będą zobowiązani do założenia konta w portalu informacyjnym sądu.
Zdalne rozprawy – co warto wiedzieć Z powodu nowelizacji, mimo odwołania epidemii, przewodniczący składu będzie mógł z urzędu lub na wniosek osoby, która ma uczestniczyć w posiedzeniu i podała adres poczty elektronicznej, zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego na odległość (posiedzenie zdalne). Taka decyzja będzie możliwa, jeżeli nie stanowi to przeszkody ze względu na charakter czynności do dokonania, a jednocześnie zapewni pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. Strona będzie miała siedem dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie na złożenie wniosku. Ponadto, konieczne jest zgłoszenie zamiaru udziału w zdalnej rozprawie najpóźniej na trzy dni robocze przed jej terminem. Należy w tym miejscu dodać, że osoby, które tego nie uczynią, będą zobowiązane stawić się na sali sądowej, nawet jeśli rozprawa odbędzie się w formule zdalnej.
Osoba uczestnicząca w zdalnym posiedzeniu poza budynkiem sądu musi poinformować sąd o miejscu, w którym się znajduje. Ponadto, musi dołożyć wszelkich starań, aby warunki w miejscu jej pobytu były zgodne z powagą sądu i nie stanowiły przeszkody do przeprowadzenia czynności procesowych z jej udziałem.
Jeżeli strony zdecydują się na przeprowadzenie rozprawy w trybie zdalnym, sąd będzie zobowiązany poinformować je o sposobie dołączenia do posiedzenia zdalnego co najmniej 24 godziny przed planowanym terminem.
Warto również dodać, ze zgodnie z obecnym brzmieniem art. 263¹ Kpc istnieje możliwość zgłoszenia sprzeciwu wobec przesłuchania świadka w formie zdalnej. Strona mająca zastrzeżenia może domagać się przesłuchania świadka na sali rozpraw, a taki sprzeciw można zgłosić w ciągu tygodnia od dnia, w którym sąd informuje o zamiarze przesłuchania świadka zdalnie. Dodatkowo, zgodnie z nowym brzmieniem artykułu 235¹ Kpc, w ramach wniosku dowodowego będzie można żądać przeprowadzenia dowodu w formie zdalnego posiedzenia.
Aktualnie możliwe jest przeglądanie dokumentów w portalu sądowym bez konieczności posiadania konta. Jednak, zgodnie z uwagą Marcina Wiącka, Rzecznika Praw Obywatelskich, brak konta w portalu uniemożliwia obywatelom dostęp do sądu. Nowela wprowadzi obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym sądu dla adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych i biegłych sądowych od 14 marca.
Wprowadzenie noweli na stałe implementuje system e-doręczeń do systemu sądowniczego. Przeglądanie akt sprawy oraz udostępnianie stronom odpisów, kopii lub wyciągów z akt sprawy będzie możliwe za pomocą systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe lub poprzez portal informacyjny sądów.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dotyczący trybu i sposobu doręczeń elektronicznych w postępowaniu karnym. Zgodnie z projektem, „jeżeli użytkownik konta nie ma założonego konta w portalu informacyjnym, pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia”. Mówi tak par. 3 ust. 4 projektu rozporządzenia.
Stanisław Trociuk, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, wyraża zaniepokojenie tym zapisem i apeluje o wykreślenie paragrafu 3 ustępu 4 z projektu rozporządzenia oraz ustanowienie ustawowych konsekwencji procesowych związanych z brakiem konta w portalu informacyjnym sądów.
Warto na koniec podkreślić, że także w Kodeksie postępowania cywilnego brakuje przepisu mówiącego o konsekwencjach niezałożenia obowiązkowego konta.
