Prawa wierzyciela w przypadku gdy dłużnik nadużywa postępowania o zatwierdzenie układu

Wierzyciel, który spotyka się z sytuacją, gdzie dłużnik nadużywa postępowania o zatwierdzenie układu, aby uniknąć egzekucji, ma kilka możliwości działania.

Najpierw warto przypomnieć, że postępowanie o zatwierdzenie układu opiera się głównie na działaniach dłużnika. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2309; ost.zm. Dz.U. 2023 r. poz. 1860; dalej: p.r.), umożliwia ono dłużnikowi samodzielne zbieranie głosów wierzycieli bez udziału sądu. Postępowanie to może być prowadzone, jeśli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności uprawniających do głosowania. Jeśli wartość wierzytelności spornych jest wyższa, postępowanie nie może być prowadzone.

Postępowanie to jest mniej sformalizowane niż inne procedury przewidziane w p.r., ponieważ odbywa się głównie bez udziału sądu. Nadzór nad jego prawidłowym przebiegiem sprawuje nadzorca układu, z którym dłużnik zawiera umowę. Nadzorca układu m.in. sporządza spisy wierzytelności, przygotowuje wstępny plan restrukturyzacyjny oraz propozycje układowe. W ramach tego postępowania nadzorca układu wraz z dłużnikiem ustalają dzień układowy poprzez publikację obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ).

Zgodnie z przepisami p.r., w dniu obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego powstaje zakaz wszczynania egzekucji oraz obowiązek zawieszenia już toczących się postępowań egzekucyjnych wobec majątku dłużnika w zakresie wierzytelności objętych układem (art. 226e p.r. w związku z art. 312 p.r.). Jeżeli jednak w terminie czterech miesięcy od dnia obwieszczenia dłużnik nie złoży do sądu wniosku o zatwierdzenie układu, skutki obwieszczenia wygasają z mocy prawa (art. 226g p.r.).

Oto kroki, które może podjąć wierzyciel, aby skutecznie zaradzić takiej sytuacji i doprowadzić do podjęcia zawieszonego postępowania egzekucyjnego:

1. Monitorowanie postępowań restrukturyzacyjnych:

• Wierzyciel powinien na bieżąco monitorować sytuację dłużnika w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ). Dzięki temu będzie miał wiedzę o wszelkich obwieszczeniach związanych z postępowaniem o zatwierdzenie układu.

1. Weryfikacja spełnienia warunków formalnych:

• Sprawdzenie, czy dłużnik spełnia warunki formalne do prowadzenia postępowania o zatwierdzenie układu. Należy zweryfikować, czy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

1. Złożenie sprzeciwu do nadzorcy układu:

• Wierzyciel może złożyć sprzeciw do nadzorcy układu, jeżeli uważa, że dłużnik nie spełnia wymogów do prowadzenia postępowania o zatwierdzenie układu. Sprzeciw może dotyczyć m.in. sporządzonych przez nadzorcę spisów wierzytelności, planu restrukturyzacyjnego lub propozycji układowych.

1. Złożenie wniosku o umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego:

• Jeżeli wierzyciel uważa, że postępowanie o zatwierdzenie układu jest prowadzone nierzetelnie lub w sposób naruszający jego interesy, może złożyć do sądu wniosek o umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego. W uzasadnieniu wniosku powinien wykazać, że dłużnik działa w złej wierze lub nie spełnia ustawowych przesłanek do prowadzenia takiego postępowania.

1. Działania po upływie czterech miesięcy od obwieszczenia dnia układowego:

• Zgodnie z art. 226g p.r., jeżeli dłużnik nie złoży wniosku o zatwierdzenie układu w terminie czterech miesięcy od dnia obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, skutki obwieszczenia wygasają z mocy prawa. Wierzyciel powinien monitorować ten termin i po jego upływie, jeżeli dłużnik nie złożył wniosku, złożyć do komornika wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania egzekucyjnego.

1. Zaskarżenie decyzji o zawieszeniu egzekucji:

• Wierzyciel może również zaskarżyć decyzję o zawieszeniu egzekucji, jeżeli uzna, że doszło do naruszenia jego praw. W uzasadnieniu może podnieść argumenty dotyczące nadużycia przez dłużnika instytucji postępowania o zatwierdzenie układu.

Przykład działania wierzyciela w takiej sytuacji:

Załóżmy, że wierzyciel składa wniosek egzekucyjny do majątku dłużnika, a komornik zawiadamia o wszczęciu postępowania. W odpowiedzi dłużnik publikuje obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego, co skutkuje zawieszeniem egzekucji. Wierzyciel, monitorując sytuację, zauważa, że dłużnik nie złożył wniosku o zatwierdzenie układu w ciągu czterech miesięcy od obwieszczenia. W tej sytuacji wierzyciel składa do komornika wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania egzekucyjnego, powołując się na art. 226g p.r.

W sytuacji, gdy dłużnik próbuje nadużywać postępowania o zatwierdzenie układu, kluczowe jest systematyczne monitorowanie działań dłużnika i podejmowanie odpowiednich kroków prawnych w celu ochrony interesów wierzyciela.

Przepisy nie przewidują wydania dokumentu potwierdzającego upływ terminu. W związku z tym, aby skutki obwieszczenia przestały obowiązywać, wystarczy stwierdzenie upływu terminu i brak wniosku o zatwierdzenie układu złożonego do sądu. Informację o braku wniosku można łatwo zweryfikować w jawnie dostępnym Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ)

Z mojego doświadczenia wynika, że komornicy zazwyczaj automatycznie podejmują postępowania po upływie tego terminu. Zdarza się jednak, że organy egzekucyjne żądają od wierzyciela dokumentu potwierdzającego brak wpływu wniosku o zatwierdzenie układu, co jest, moim zdaniem, bezpodstawne. Taką sytuację mieliśmy w apelacji warszawskiej. Złożyliśmy skargę na tę czynność komornika, ale ze względu na długie terminy rozpoznawania skarg, zwróciliśmy się także do sądu o udzielenie informacji, czy po upływie czterech miesięcy wpłynął wniosek o zatwierdzenie układu dłużnika. Komornik podjął postępowanie dopiero po otrzymaniu tej informacji, a skarga stała się bezprzedmiotowa. Wynika z tego, że skutki obwieszczenia blokują egzekucję co najmniej na cztery miesiące od dnia obwieszczenia.

Praktyka pokazuje niestety, że sprytni dłużnicy potrafią wstrzymać egzekucję znacznie dłużej.

Spotkaliśmy się z przypadkami, gdzie nieuczciwi dłużnicy składali wnioski o zatwierdzenie układu, mimo że układ nie został przyjęty przez wierzycieli, lub głosy były zbierane w sposób manipulujący wynikami.

Dłużnicy wykazują się kreatywnością, aby przedłużyć skutki obwieszczenia na dłuższy okres.

Przepisy jednak chronią wierzyciela. Pozwalają skrócić okres zawieszenia egzekucji przez uchylenie skutków obwieszczenia. Na wniosek wierzyciela sąd może uchylić skutki obwieszczenia, jeśli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzycieli (art. 226f p.r.).

Pojęcie pokrzywdzenia wierzycieli nie jest zdefiniowane przez ustawodawcę. Ocena „pokrzywdzenia” powinna być badana indywidualnie, uwzględniając maksymalizację zaspokojenia wierzycieli oraz oddłużenie dłużnika. Oba interesy są równorzędne – interes wierzycieli nie ma przewagi nad interesem dłużnika.

Kluczowe dla skuteczności wniosku o uchylenie skutków obwieszczenia jest wyk

azanie, że sytuacja ekonomiczna dłużnika pozwala na większe zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu egzekucyjnym niż w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Manipulowanie poziomem wierzytelności spornych czy składanie pozornych propozycji układowych to przykłady sytuacji, w których może dojść do pokrzywdzenia wierzycieli przez obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego.

Spotkaliśmy się również z sytuacjami, gdzie dłużnicy składali wnioski o zatwierdzenie układu, mimo jego nieistnienia, czy manipulowali głosowaniem, zawiadamiając jedynie wybranych wierzycieli.

W takich przypadkach wierzyciel powinien rozważyć złożenie wniosku o uchylenie skutków obwieszczenia, aby pozbawić dłużnika ochrony wynikającej z obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.

Na postanowienie o uchyleniu skutków obwieszczenia przysługuje zażalenie. W KRZ publikowane jest obwieszczenie o prawomocności postanowienia o uchyleniu skutków obwieszczenia.

Po prawomocnym uchyleniu skutków obwieszczenia postępowanie egzekucyjne powinno zostać podjęte.

Złożenie wniosku o uchylenie skutków obwieszczenia nie gwarantuje zaspokojenia roszczeń wierzyciela, jednak po prawomocnym uwzględnieniu wniosku wierzyciel będzie mógł kontynuować egzekucję i korzystać ze wszystkich jej narzędzi, aby zaspokoić się z majątku dłużnika. Szybkie uchylenie skutków obwieszczenia pozwoli również zatrzymać działania dłużnika, które mogą uszczuplić majątek.

Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!

Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.