Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) orzekł 11 lipca, że Polska złamała Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, odmawiając terapii hormonalnej osobie osadzonej w trakcie zmiany płci. Decyzja ta wynikała z postępowania zainicjowanego przez osobę transpłciową, której odmówiono kontynuacji terapii hormonalnej podczas odbywania kary pozbawienia wolności.
Tło sprawy
Skarżący(a) w latach 2013-2024 odbywał(a) karę pozbawienia wolności za kradzież, rabunek i włamanie. W 2018 roku, podczas pobytu w więzieniu w Piotrkowie Trybunalskim, osoba ta zaczęła się samookaleczać i zaatakowała strażnika więziennego. W odpowiedzi na te incydenty, psychiatra seksuolog zalecił hormonalną terapię zastępczą w związku ze zmianą płci.
POLECAMY: RPO: Legalizacja związków partnerskich w Polsce to obowiązek państwa, jaki wynika z wyroku ETPCz
Odmowa terapii hormonalnej
W 2020 roku skarżącą(ego) przeniesiono do więzienia w Siedlcach. Kierownik oddziału medycznego odmówił poparcia wniosku o terapię hormonalną, argumentując, że podanie mężczyźnie hormonów żeńskich bez konsultacji lekarskich jest ryzykowne. Terapia hormonalna została przerwana, co doprowadziło do znaczącego pogorszenia stanu zdrowia psychicznego skarżącej(go).
POLECAMY: ETPCz nakazał Polsce uregulowanie prawa w zakresie związków partnerskich osób tej samej płci
Interwencja ETPCz
Po interwencji ETPCz, w ramach środków tymczasowych, Polska została zobowiązana do zapewnienia leków hormonalnych. Chociaż leki dostarczono 31 lipca, niemal dwutygodniowa przerwa w terapii hormonalnej miała negatywny wpływ na zdrowie skarżącej(go). Trybunał w Strasburgu uznał, że Polska naruszyła prawo do życia prywatnego skarżącej(go), zgodnie z artykułem 8 Konwencji.
Orzeczenie i jego konsekwencje
W rezultacie Polska została zobowiązana do wypłaty 8000 euro odszkodowania skarżącej(mu). Wyrok ETPCz podkreśla konieczność zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej osobom transpłciowym w więzieniach, zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka.
Wnioski
Orzeczenie ETPCz stanowi istotny precedens w kwestii praw osób transpłciowych, szczególnie w kontekście systemu penitencjarnego. Polska, będąc sygnatariuszem Konwencji o ochronie praw człowieka, jest zobowiązana do przestrzegania praw osób osadzonych, w tym do zapewnienia im odpowiedniej opieki medycznej. Niniejszy wyrok jest przypomnieniem dla władz polskich o konieczności respektowania tych zobowiązań.
Podsumowanie
Sprawa osoby transpłciowej, której odmówiono terapii hormonalnej w polskim więzieniu, oraz wyrok ETPCz z 11 lipca, podkreślają potrzebę dostosowania polskiego systemu penitencjarnego do międzynarodowych standardów praw człowieka. Odszkodowanie w wysokości 8000 euro i wyrok Trybunału w Strasburgu są wyraźnym sygnałem, że prawa osób transpłciowych muszą być szanowane, niezależnie od ich statusu prawnego czy sytuacji życiowej.
