Pod koniec roku zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą zwrócić szczególną uwagę na swoje prawa i obowiązki. Dla pracowników jest to moment, aby rozważyć, z jakich przywilejów mogą skorzystać jeszcze przed rozpoczęciem nowego roku. Niektóre z nich bowiem nie przechodzą na kolejny rok kalendarzowy i mogą przepaść z końcem grudnia.
POLECAMY: Jak napisać wniosek o zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej? Praktyczny przewodnik
W szczególności warto pamiętać o możliwości skorzystania z tzw. zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin, przysługującego pracownikom wychowującym dzieci do 14. roku życia. Niewykorzystanie tego uprawnienia do końca roku może skutkować jego przepadnięciem, dlatego warto dokładnie zapoznać się z zasadami jego udzielania.
POLECAMY: Prawo pracy dopuszcza wypłatę wynagrodzenia za prace do rąk własnych. Pobierz domowy wzór wniosek
Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem w wymiarze 2 dni lub 16 godzin
Jednym z ważnych uprawnień, które wygasają wraz z końcem roku, jest prawo do zwolnienia na opiekę nad dzieckiem, przewidziane w art. 188 Kodeksu pracy. Dotyczy ono pracowników wychowujących przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, bez względu na więzy pokrewieństwa – ustawa podkreśla tutaj fakt „wychowywania”, a nie „bycia rodzicem”. Tego rodzaju zwolnienie wynosi maksymalnie 16 godzin lub 2 dni rocznie i jest w pełni płatne.
Kto może skorzystać ze zwolnienia?
Zwolnienie przysługuje każdemu pracownikowi, który wychowuje dziecko do 14. roku życia, bez konieczności bycia jego biologicznym rodzicem. Istotny jest tutaj stan faktyczny, czyli faktyczna opieka nad dzieckiem. W praktyce oznacza to, że z tego przywileju mogą korzystać np. osoby pełniące rolę opiekunów prawnych lub faktycznych opiekunów dzieci, o ile spełniają wymóg wychowywania dziecka.
Jak złożyć wniosek?
Zgodnie z przepisami, wniosek o udzielenie zwolnienia na opiekę nad dzieckiem jest dla pracodawcy wiążący. Nie może on odmówić przyznania pracownikowi wolnego na ten cel ani zmieniać terminu jego udzielenia. Przepisy nie precyzują, z jakim wyprzedzeniem pracownik powinien złożyć wniosek, jednak praktyka wskazuje, że powinno to nastąpić możliwie wcześniej, aby umożliwić pracodawcy dostosowanie organizacji pracy.
Konsekwencje niewykorzystania zwolnienia do końca roku
Prawo do zwolnienia na opiekę nad dzieckiem obowiązuje tylko w danym roku kalendarzowym i nie przechodzi na rok następny. Oznacza to, że jeśli pracownik nie wykorzysta tych 2 dni (lub 16 godzin) do końca grudnia 2024 roku, jego prawo do skorzystania z tego uprawnienia przepadnie. Nieprzestrzeganie przepisów związanych z przyznaniem tego zwolnienia przez pracodawcę jest również naruszeniem Kodeksu pracy i podlega karze grzywny w wysokości od 1 000 do 30 000 zł.
Dlaczego warto pamiętać o prawach przysługujących przed końcem roku?
Dla pracowników wychowujących dzieci do 14. roku życia końcówka roku to czas, w którym warto sprawdzić, czy skorzystali już ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem. W przeciwnym razie tracą możliwość skorzystania z tego przywileju, który mógłby zostać przeznaczony na przykład na sytuacje nagłe, wymagające dodatkowej opieki.
Pracodawcy również powinni pamiętać o przysługujących pracownikom uprawnieniach i zadbać o ich realizację zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Warto zatem już teraz przypomnieć swoim zespołom o możliwości skorzystania z takiego zwolnienia oraz uwzględnić te informacje w planowaniu pracy.
Podsumowanie
Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem do 14. roku życia jest jednym z uprawnień, które wygasają z końcem każdego roku kalendarzowego. Pracownicy, którzy nie skorzystają z niego do końca grudnia, tracą tę możliwość. Pamiętajmy, że wniosek pracownika jest wiążący dla pracodawcy, a odmowa jego udzielenia może skutkować konsekwencjami prawnymi dla firmy.
Koniec roku to dobry moment, aby przemyśleć swoje prawa i przywileje pracownicze oraz upewnić się, że wykorzystujemy dostępne nam możliwości.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
