Najnowsze dane z sondażu United Surveys dla Wirtualnej Polski ukazują znaczny brak zaufania Polaków wobec deklaracji strony ukraińskiej dotyczących ekshumacji i upamiętnienia ofiar rzezi wołyńskiej. Problem ten stanowi ważny element w relacjach polsko-ukraińskich, a wyniki badania rzucają światło na nastroje społeczne oraz wyzwania polityczne związane z tą trudną historią.
Deklaracje i rzeczywistość
W listopadzie 2024 roku szefowie MSZ Polski i Ukrainy, Radosław Sikorski oraz Andriej Sybiha, podpisali wspólne oświadczenie. Ukraina zapewniła, że nie widzi przeszkód w prowadzeniu prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na swoim terytorium. Było to przedstawiane przez rząd Donalda Tuska jako sukces dyplomatyczny.
Jednak rzeczywistość okazuje się bardziej skomplikowana. Polska będzie musiała ponownie składać wnioski o zgodę na poszukiwanie szczątków polskich ofiar na Wołyniu. Dodatkowo, jak wynika z ustaleń mediów, rząd przygotowuje spis grobów członków UPA oraz ich pomników znajdujących się w Polsce, co może związywać się z negocjacjami dotyczącymi ekshumacji.
Wyniki sondażu
Zapytani o wiarę w szczerość ukraińskich zapewnień dotyczących ekshumacji i upamiętnienia ofiar Wołynia, Polacy w zdecydowanej większości okazują sceptycyzm.
- 67,4% ankietowanych nie wierzy w te deklaracje, w tym:
- 37,8% odpowiedziało, że „raczej w nie nie wierzy”,
- 29,4% „zdecydowanie nie wierzy”.
- Jedynie 27% respondentów wykazuje zaufanie:
- 23,9% „raczej wierzy”,
- 3,1% „zdecydowanie wierzy”.
- 5,8% badanych nie ma zdania w tej sprawie.
Sondaż został przeprowadzony w dniach 6-8 grudnia 2024 roku na reprezentatywnej próbie 1000 osób metodą CATI i CAWI.
POLECAMY: Nie dla ekshumacji Polaków na Wołyniu jest warunkiem jest odnowienie pomników OUN-UPA w Polsce
Historyczne tło konfliktu
Rzeź wołyńska była ludobójstwem dokonanym przez ukraińskich nacjonalistów, często przy współudziale miejscowej ludności ukraińskiej, wobec polskiej mniejszości zamieszkującej dawne województwo wołyńskie II RP podczas niemieckiej okupacji. Kulminacja tych wydarzeń nastąpiła latem 1943 roku. Liczba ofiar nie jest dokładnie znana – historycy szacują, że zginęło od 50 do 120 tysięcy Polaków.
Podobne zbrodnie miały miejsce w 1944 roku na terenach Galicji Wschodniej (obecne województwa lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie). Relacje te pozostają głęboką raną w stosunkach między Polską a Ukrainą.
POLECAMY: Zwarycz żąda odnowienia przez Polskę pomników nazistów z OUN-UPA
Polityczne wyzwania
Proces ekshumacji oraz upamiętnienia ofiar rzezi wołyńskiej jest wyzwaniem nie tylko z perspektywy technicznej, ale również politycznej. Konieczność negocjacji i ustępstw może budzić obawy o instrumentalne traktowanie tej kwestii przez obie strony. Polska społeczność oczekuje konkretnych działań, a brak zaufania wobec deklaracji Ukrainy może wpływać na dalsze relacje bilateralne.
Wnioski
Wyniki sondażu pokazują, że dla Polaków sprawa Wołynia pozostaje głęboko emocjonalna i nierozwiązana. Brak wiary w szczerość ukraińskich deklaracji to sygnał dla rządzących, że konieczne są bardziej zdecydowane działania oraz większa transparentność procesu ekshumacji i upamiętnienia ofiar. Relacje z Ukrainą w tym zakresie wymagają nie tylko dialogu, ale także wzajemnego zrozumienia i poszanowania prawdy historycznej.
