Rozpocząłem pracę w firmie w listopadzie 2023 roku i potrzebuję dnia wolnego w grudniu. Jednakże u mojego poprzedniego pracodawcy wykorzystałem już 26 dni urlopu przysługujących mi na rok 2023, o czym mój obecny pracodawca jest świadom. Czy mogę skorzystać w bieżącym roku z urlopu na rok 2024? Czy istnieje możliwość udzielenia urlopu zaliczkowo?
POLECAMY: Kiedy istnieje podstawa prawna do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop
Jednym z kluczowych praw pracowniczych jest urlop wypoczynkowy, który przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na poziomie 20 lub 26 dni, w zależności od długości zatrudnienia i okresu nauki. Osoby z ponad 10-letnim stażem pracy mają prawo do wykorzystania 26 dni urlopu, podczas gdy pozostałe osoby korzystają z 20 dni. Kalkulując staż pracy, uwzględnia się także okres nauki, ale nie może on pokrywać się z okresem zatrudnienia – pracodawca wybiera korzystniejszy dla pracownika. Jednak sytuacja jest inna w przypadku pracowników rozpoczynających swoją pierwszą pracę.
Nie jest możliwe udzielenie urlopu zaliczkowo, zgodnie z artykułem 161 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik zdobywa do niego prawo. Oznacza to, że nie można udzielić urlopu pracownikowi przed faktycznym nabyciem prawa do niego.
Przykład 1.
Pan Adam miał prawo do skorzystania z 20 dni urlopu wypoczynkowego w roku 2023 i wykorzystał je wszystkie już we wrześniu. Aby uzyskać jeszcze dodatkowe 2 dni wolne, zwrócił się do swojego pracodawcy z prośbą o zaliczkowy urlop na rok 2024. Jednakże Pan Adam jeszcze nie nabył prawa do urlopu na rok 2024, dlatego przepisy zabraniają udzielenia urlopu zaliczkowego. Pracodawca jest zobowiązany odrzucić tę prośbę.
Jeśli pracownik chciałby skorzystać z urlopu, ale nie ma wystarczającej ilości dni urlopowych, może wystąpić z prośbą o urlop bezpłatny. Aby go otrzymać, musi złożyć pisemny wniosek do pracodawcy. Pracodawca ma także możliwość dobrowolnie udzielenia dodatkowych dni płatnych, które będą traktowane jako usprawiedliwiona nieobecność płatna. Przepisy nie określają jednoznacznie, czy w takim przypadku należy używać terminu „nieobecność usprawiedliwiona płatna” czy „urlop”. Niemniej jednak w pewnych sytuacjach bardziej wskazane jest korzystanie z terminu „nieobecność usprawiedliwiona płatna”. Jednakże należy unikać udzielania nadmiernego urlopu jednemu pracownikowi, aby uniknąć potencjalnego zarzutu dyskryminacji.
Warto zaznaczyć, że minimalna liczba dni urlopowych wynosząca 20 lub 26 dni nie może być skrócona przez pracodawcę, ale nie ma przeszkód, by go wydłużyć. Pracodawca może wprowadzić bardziej korzystne warunki dla swoich pracowników, przekraczające minimalne wymagania określone w przepisach ogólnych, na przykład dodatkowe dni wolne.
Przykład 2.
W firmie Pani Anny wprowadzono zmiany w regulaminie, które przewidują przyznanie dodatkowych dwóch dni płatnego urlopu rocznie. To oznacza, że niektórzy pracownicy będą uprawnieni do 22 dni urlopu, podczas gdy inni do 28 dni. Taka decyzja jest zgodna z obowiązującymi przepisami, ponieważ stanowi korzystniejsze warunki dla pracowników niż te określone w Kodeksie pracy.
Pracodawca może z własnej woli udzielić pracownikowi więcej dni wolnych, niż przewiduje Kodeks pracy.
Udzielenie urlopu zaliczkowo przy pierwszej pracy
W przypadku pracowników, którzy rozpoczęli swoją pierwszą pracę, otrzymują oni dodatkowe dni urlopu w zależności od ilości miesięcy, które przepracowali. Każdy miesiąc pracy przekłada się na przyznanie 1,66 dnia urlopu (20 dni urlopu rocznie / 12 miesięcy = 1,66). W związku z tym, początkowy wymiar urlopu wynosi 20 dni, ale prawa do urlopu zyskuje się stopniowo, w miarę jak upływa czas pracy. W ciągu roku, ta liczba może być dostosowywana (za zgodą pracodawcy) przez zaokrąglenie na korzyść pracownika, ale łączna suma nie może przekroczyć 20 dni urlopu. Warto zaznaczyć, że Kodeks pracy nie zawiera konkretnych przepisów odnośnie do zaokrąglania urlopu w przypadku pracowników rozpoczynających pierwszą pracę. Z początkiem nowego roku kalendarzowego, taki pracownik nabywa pełne prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego.
Przykład 3.
Pani Karolina rozpoczęła swoją pierwszą pracę w życiu 1 lipca, co oznacza, że jej prawo do urlopu wypoczynkowego będzie narastać stopniowo. Pierwsze dni wolne będzie mogła wziąć dopiero po pierwszym pełnym miesiącu pracy, czyli od 1 sierpnia. Następne dni urlopu zostaną przyznane kolejno od 1 września, 1 października, 1 listopada, aż do 1 grudnia. Warto zaznaczyć, że od 1 stycznia następnego roku kalendarzowego Pani Karolinie przysługuje pełne 20 dni urlopu wypoczynkowego na ten rok.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2011 roku (sygn. akt II PK 314/10) nie ma możliwości udzielenia pracownikowi urlopu przed nabyciem prawa do tego urlop.
Przykład 4.
Pani Karolina z przykładu 3. chciałaby skorzystać z urlopu 29 lipca. Do 1 sierpnia nie nabywa ona prawa do urlopu, zatem pracodawca nie ma możliwości go udzielić.
Konsekwencje udzielenia urlopu zaliczkowo
Kiedy pracodawca decyduje się na udzielenie urlopu zaliczkowo, musi liczyć się z określonymi implikacjami. Według wyroku Sądu Najwyższego z 5 lutego 1980 roku (I PRN 3/80, OSPIKA 1981/3/43), „pracodawca nie ma prawa potrącać udzielonego pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik jeszcze nie nabył prawa do urlopu, od puli urlopu przysługującego mu w roku następnym.” Innymi słowy, pracodawca nie ma uprawnienia do odjęcia pracownikowi urlopu, który został mu dobrowolnie udzielony, od przyszłego urlopu, który będzie mu przysługiwać, gdyż jeszcze nie nabył prawa do tego urlopu.
Jeśli pracodawca udzieli urlopu zaliczkowego i dojdzie do rozwiązania umowy o pracę, wynagrodzenie za ten urlop zostaje uznane za świadczenie nienależne. Teoretycznie pracodawca mógłby próbować odzyskać te środki od pracownika, ale zwykle jest to trudne, a w praktyce odzyskanie ich jest praktycznie niemożliwe ze względu na brak zgody pracownika na potrącenia. Jedyną opcją byłoby wszczęcie postępowania sądowego.
Udzielanie urlopu zaliczkowo jest możliwe w przypadku pracowników młodocianych. Zgodnie z art. 205 Kodeksu pracy, młodociany, który podejmuje swoją pierwszą pracę, nabywa prawo do urlopu według następujących zasad:
- Po 6 miesiącach pracy ma prawo do 12 dni roboczych urlopu.
- Po roku pracy przysługuje mu 26 dni roboczych urlopu.
W sumie w ciągu pierwszego roku nabywa on prawo do 38 dni roboczych urlopu. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, jego prawo do urlopu zostaje ograniczone do 20 dni roboczych, jeśli nabył to prawo przed ukończeniem 18 lat. Ostatecznie, w ciągu całego roku, pracownik młodociany nabywa prawo do 32 dni urlopu.
Jeśli młodociany pracownik uczęszcza do szkoły i podejmuje pracę wraz z rozpoczęciem roku szkolnego (we wrześniu), to zgodnie z przepisami ma prawo do 12 dni urlopu po upływie 6 miesięcy pracy, co przypada na koniec lutego. Jednakże ferie szkolne zwykle odbywają się w styczniu i lutym, zanim pracownik nabyłby prawo do urlopu. Dlatego prawo przewiduje sytuację, w której pracodawca może udzielić młodocianemu pracownikowi urlopu zaliczkowo w okresie ferii szkolnych na wniosek pracownika. Jeśli takie urlopy zostaną udzielone zaliczkowo, to przyczyni się to do odpowiedniego zmniejszenia przyszłego urlopu, do którego pracownik nabędzie prawo po upływie 6 miesięcy pracy.
Przykład 5.
Pracownikowi młodocianemu (16 lat) zatrudnionemu od 1 września 2022 roku pracodawca na jego wniosek udzielił urlopu wypoczynkowego podczas ferii szkolnych, tj. od 10 do 21 stycznia 2023 roku. W okresie ferii zimowych pracownik wykorzystał więc 10 dni urlopu, mimo że jeszcze nie nabył do nich prawa.
Zgodnie z przepisami prawnymi, nie jest dozwolone udzielanie urlopu zaliczkowo. Jednak, w sytuacji, gdy pracownik potrzebuje większej ilości dni wolnych niż ta, która wynika z przyznanego mu urlopu, istnieje opcja skorzystania z urlopu bezpłatnego. Alternatywnie, pracodawca ma możliwość przyznania pracownikowi dodatkowych dni wolnych.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
