Każdy, kto jest działkowiczem lub interesuje się kwestiami związanymi z Rodzinnymi Ogródkami Działkowymi, zdaje sobie sprawę, że posiadanie działki nie oznacza posiadania praw własności – to raczej prawo do korzystania z niej. Pomimo tego, że to prawo ma cechy podobne do własności, ponieważ można je sprzedać (czasami nawet za znaczną kwotę) i nie wiąże się z nim wiele ograniczeń, to jednak po rozwodzie działka zwykle trafia w ręce jednego z małżonków, co wymaga odpowiedniego rozliczenia się z drugim.
POLECAMY: Nieruchomość nabyta w drodze umowy dożywocia – majątek osobisty czy wspólny?
Jeśli pytamy o działkę pod miastem, którą małżonkowie kupili w trakcie małżeństwa, z łatwością stwierdzimy, że stanowi ona wspólny majątek małżeństwa. Jednak w przypadku działki ROD, sytuacja nie jest już taka jednoznaczna, ponieważ mówimy tutaj o prawie do korzystania z działki, a nie o własności. Mimo to, to prawo może mieć znaczącą wartość materialną.
Działki ROD są często cenne, a prawo do ich użytkowania może być warte nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Dlatego można uznać je za majątek, który wchodzi w skład wspólnego majątku małżonków. Oczywiście, jeśli zostało nabyte podczas małżeństwa, za pieniądze również będące częścią wspólnego majątku.
Jeśli któryś z małżonków może udowodnić, że działka została zakupiona za pieniądze z osobistego majątku (np. ze spadku lub darowizny), to wtedy prawo do jej korzystania będzie należało do jego osobistego majątku. Jednak w takiej sytuacji stosuje się zasady podobne do tych dotyczących prawa własności, choć prawo do działki ROD nie jest równoznaczne z prawem własności.
Po ustaniu małżeństwa należy poinformować stowarzyszenie ogrodowe o tym, komu przypada prawo do ogródka działkowego w ramach postępowania dotyczącego podziału majątku. Jeśli nie ma porozumienia między małżonkami, decyzję podejmuje sąd. Należy jednak zgłosić tę kwestię do stowarzyszenia ogrodowego, którego działka jest częścią, w terminie trzech miesięcy od ustania małżeństwa.
Jeśli ten termin nie zostanie przestrzeżony, stowarzyszenie może wyznaczyć kolejny termin i poinformować byłych małżonków o skutkach jego niedochowania. Brak podziału majątku lub porozumienia w sprawie działki może skutkować rozwiązaniem umowy z jednym z małżonków przez stowarzyszenie. Jednak stowarzyszenie nie może kwestionować decyzji dotyczącej podziału majątku, jeśli sprawa jest w toku lub została już zakończona.
Warto pamiętać, że prawo do działki wiąże się z finansami, jest zbywalne i często wartościowe. Również wyposażenie działki ma wartość materialną, od domku letniskowego po nasadzenia. W takim przypadku jeden z małżonków będzie musiał wypłacić drugiego lub zrezygnować z innych składników majątku o podobnej wartości.
