Prawo do kontaktu z dzieckiem jest fundamentalnym prawem przysługującym każdemu z rodziców oraz innym osobom, które przez pewien czas sprawowały nad dzieckiem pieczę. Jest to prawo, które wynika z naturalnej więzi między rodzicami a dzieckiem i niezależne jest od tego, czy dziecko przebywa u jednego z rodziców czy też znajduje się pod opieką innej osoby, jak na przykład opiekuna sądowego.
POLECAMY: Kontakty z dzieckiem mogą realizować także dziadkowie oraz inni krewni
Oto kluczowe aspekty dotyczące tego prawa:
- Prawo i obowiązek: Kontakty z dzieckiem to zarówno prawo, jak i obowiązek każdego z rodziców, dalszych krewnych, a także innych osób, które przez dłuższy czas opiekowały się dzieckiem. Prawo to wynika z naturalnej więzi istniejącej między rodzicami a dzieckiem i jest niezależne od władzy rodzicielskiej.
- Sposoby kontaktu: Art. 113 par. 2 KRO wymienia przykładowe formy kontaktu, takie jak:
- Przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu),Bezpośrednie porozumiewanie się,Utrzymywanie korespondencji,Korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym komunikacji elektronicznej.
- Decyzje rodziców: Rodzice powinni wspólnie decydować o sposobie wykonywania prawa do kontaktu z dzieckiem, mając na uwadze jego dobro oraz rozsądne życzenia. W przypadku braku porozumienia, decyzję podejmuje sąd.
- Spory między rodzicami: Konflikty często dotyczą zakresu kontaktu z dzieckiem. Jedna ze stron może dążyć do szerszego kontaktu, podczas gdy druga może starać się go ograniczyć, powołując się na dobro dziecka, np. obawiając się demoralizującego wpływu. W takich przypadkach sąd powinien szczegółowo zbadać okoliczności i kierować się przede wszystkim dobrem dziecka.
- Rozstrzygnięcia sądowe: W sprawach rozwodowych, separacyjnych i dotyczących unieważnienia małżeństwa sąd orzeka także o kontaktach z dzieckiem. Na zgodny wniosek stron, sąd może odstąpić od orzekania o kontaktach.
- Mediacja: Kwestia kontaktów z dzieckiem może być również ustalona w drodze mediacji.
- Ograniczenie kontaktów: Zgodnie z art. 113² par. 1 KRO sąd może ograniczyć kontakty rodziców z dzieckiem, mając na uwadze dobro dziecka. Ograniczenia mogą obejmować:
- Zakazanie spotykania się z dzieckiem,
- Zakazanie zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
- Zezwolenie na spotykanie się tylko w obecności drugiego rodzica, opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
- Ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
- Zakazanie porozumiewania się na odległość.
Podsumowując, prawo do kontaktu z dzieckiem ma na celu utrzymanie i rozwijanie relacji z dzieckiem, z poszanowaniem jego dobra i w zależności od indywidualnych okoliczności każdej sprawy.
Ograniczenie kontaktów
Jeśli dobro dziecka jest zagrożone lub naruszone, sąd może zakazać rodzicom kontaktów z dzieckiem zgodnie z artykułem 1133 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Takie działanie jest konieczne, gdy wykonywanie prawa do kontaktu może prowadzić do demoralizacji. Zakaz ten może obejmować jednego lub oboje rodziców, szczególnie gdy dziecko przebywa w pieczy zastępczej. Sąd, na podstawie artykułu 1134 KRO, może również nakazać rodzicom określone zachowanie, na przykład skierowanie do placówki terapeutycznej. W razie potrzeby, rozstrzygnięcie dotyczące kontaktów może być zmienione dla dobra dziecka.
Procedura dotycząca ustalenia kontaktu
Aby wszcząć postępowanie w sprawie ustalenia kontaktu, należy złożyć stosowny wniosek w właściwym Sądzie Rejonowym. Wniosek powinien precyzyjnie określić, w jaki sposób chcemy uregulować prawo do kontaktu z dzieckiem, na przykład określić dni spotkań. Możemy także żądać innych rzeczy, takich jak nałożenie kary pieniężnej na rodzica naruszającego ustalenia dotyczące kontaktów. Wniosek należy odpowiednio uzasadnić i poprzeć dowodami. Opłata skarbowa wynosi 100 zł za ustalenie kontaktu z jednym dzieckiem i 200 zł za dwoje dzieci.
Brak regulacji w KK, ale możliwość nałożenia kary
Obecnie nie ma uregulowań dotyczących utrudniania kontaktów z dzieckiem w Kodeksie Karnym. Jednakże, jeśli istnieje uzasadniona obawa, że prawa do kontaktu zostaną naruszone, sąd może nałożyć karę pieniężną na podstawie artykułów 598¹⁵ i 598¹⁶ Kodeksu Postępowania Cywilnego. Takie działanie może nastąpić zarówno w postanowieniu dotyczącym kontaktów, jak i w wyroku rozwodowym. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 czerwca 2022 r., oba te artykuły KPC są uznane za niekonstytucyjne, ale sądy rozpatrujące wnioski o nałożenie kary mają obowiązek wziąć pod uwagę, czy niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie obowiązków przez opiekuna wynikało z uwzględnienia woli dziecka.
Konwencja Haska z 25 października 1980 r.
Konwencja Haska z 25 października 1980 r. jest aktem prawa międzynarodowego mającym na celu zapobieżenie negatywnym konsekwencjom uprowadzenia lub zatrzymania dzieci. Zgodnie z Konwencją, uprowadzenie następuje, gdy naruszane jest prawo do opieki w państwie, w którym dziecko wcześniej przebywało. Wniosek o powrót należy skierować do organu państwa, w którym dziecko obecnie się znajduje. Konwencja nie dotyczy dzieci, które osiągnęły 16 rok życia.
Podsumowanie
Prawo do kontaktu z dzieckiem jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem dla każdego z rodziców, dalszych krewnych i innych osób, które sprawowały opiekę nad dzieckiem. W przypadku braku porozumienia rodziców, kwestia ta jest rozstrzygana przez sąd. Sąd, orzekając w sprawie kontaktów, powinien dokładnie zbadać wszystkie okoliczności i kierować się dobrem dziecka. Ograniczenie kontaktów może wynikać z art. 113² par. 2 KRO lub może być całkowicie zakazane na podstawie art. 113² KRO. KK nie przewiduje sankcji za utrudnianie kontaktów, ale możliwe jest nałożenie kary pieniężnej na podstawie artykułów 598¹⁵ i 598¹⁶ KPC. Konwencja Haska z 25 października 1980 r. jest aktem prawa międzynarodowego mającym na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom uprowadzania lub zatrzymania dzieci.
