Polska zaskarżyła wyrok Międzynarodowego Trybunału Arbitrażowego, który nakazał wypłacenie GreenX Metals (dawniej Prairie Mining) odszkodowania w wysokości 1,3 mld zł wraz z odsetkami. Informację tę przekazał wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Galos, podkreślając, że Polska nie zapłaciła jeszcze zasądzonej kwoty i jest w trakcie postępowania sądowego.
POLECAMY: Polska zapłaci austriackiej spółce ponad 2,24 mld złotych odszkodowania za niewybudowane kopalnie
Wyrok Trybunału i jego podstawy prawne
W październiku br. Trybunał uznał, że Polska naruszyła zobowiązania wynikające z polsko-australijskiej umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji (BIT) oraz Traktatu Karty Energetycznej (ECT). Decyzja dotyczyła projektu kopalni Jan Karski, przyznając GreenX Metals prawo do odszkodowania za straty wynikające z działań polskiego rządu.
POLECAMY: Polska musi zapłacić ponad miliard złotych Australijczykom: Premier Tusk komentuje
Nie wszystkie roszczenia Prairie zostały jednak uwzględnione. Trybunał oddalił żądania związane z projektem kopalni Dębieńsko w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym.
Reakcja rządu i zaskarżenie wyroku
Wiceminister Krzysztof Galos, przemawiając na seminarium w Lublinie, zaznaczył, że Polska znajduje się w fazie zaskarżenia decyzji Trybunału. „Odszkodowanie nie zostało zapłacone, ponieważ jesteśmy w trybie skargi do sądu” – stwierdził Galos. Jednocześnie odmówił oceny działań poprzednich władz w tej sprawie, sugerując, że możliwe były inne decyzje.
Historia projektu Jan Karski
Projekt kopalni Jan Karski obejmujący złoże węgla kamiennego na Lubelszczyźnie został nabyty przez Prairie Mining Limited w 2016 roku. W 2018 roku spółka pozwała Ministerstwo Środowiska w związku z odmową przedłużenia prawa do ubiegania się o koncesję na tym terenie. Po szeregu postępowań administracyjnych koncesję otrzymała LW Bogdanka, co było przedmiotem sporu arbitrażowego.
Czy na Lubelszczyźnie powstanie nowa kopalnia?
Wiceminister Galos, pytany o perspektywy rozwoju górnictwa w regionie, wyraził wątpliwości co do możliwości budowy kopalni węgla energetycznego, jednak nie wykluczył inwestycji w wydobycie węgla koksowego w przyszłości. „Sprawą otwartą jest (…), czy nie byłoby tu miejsca na kopalnię węgla kamiennego koksowego, bo to jest surowiec krytyczny” – podkreślił Galos, zaznaczając konieczność uwzględnienia aspektów środowiskowych.
Kontekst polityczny
Premier Donald Tusk, komentując sprawę wyroku Trybunału, podkreślił, że opinia publiczna ma prawo poznać odpowiedzialnych za decyzje, które mogą kosztować Polskę 1,3 mld zł. „Arbitraż przegrany to jest arbitraż przegrany” – stwierdził Tusk, nawiązując do trudnej sytuacji rządu w tej sprawie.
Potencjalne zyski dla GreenX Metals
Decyzja Trybunału może przynieść korzyści nie tylko australijskiej spółce, ale i byłemu prezesowi LW Bogdanka, który objęty został specjalnym programem motywacyjnym GreenX Metals. Zasądzona kwota odszkodowania może posłużyć m.in. wypłacie wysokich wynagrodzeń dla kluczowych osób związanych z projektem.
Perspektywy na przyszłość
Sprawa odszkodowania dla GreenX Metals oraz zaskarżenie wyroku Trybunału rzucają światło na ryzyka związane z brakiem stabilności polityki inwestycyjnej w Polsce. Ewentualna budowa kopalni węgla koksowego na Lubelszczyźnie mogłaby przyczynić się do rozwoju regionu, ale wymagałaby staranności w realizacji celów środowiskowych i zgodności z międzynarodowymi zobowiązaniami.
Polska stoi obecnie przed trudnym wyborem: zmierzyć się z konsekwencjami decyzji przeszłych rządów i arbitrażu czy podjąć kroki, które mogą poprawić jej pozycję w przyszłych sporach inwestycyjnych.
